дар, -у, мн. дары́, -о́ў, м.

1. Тое, што даецца бясплатна; падарунак.

Прынесці што-н. у д.

2. Плён працы, якой-н. дзейнасці; тое, што дае прырода.

Дары прыроды.

3. Талент, здольнасць.

Д. пісьменніка.

○

Святыя дары — хлеб і віно для прычашчэння веруючых.

◊

Дар слова — здольнасць прыгожа гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

да́р

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. да́р дары́
Р. да́ру даро́ў
Д. да́ру дара́м
В. да́р дары́
Т. да́рам дара́мі
М. да́ры дара́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дар (род. да́ру) м.

1. дар, приноше́ние ср.; пода́рок, подноше́ние ср.; преподноше́ние ср.;

2. (талант, способности) дар;

3. только мн., церк. дары́;

◊ бо́жы д. — бо́жий дар; благода́ть; ниспосла́ние госпо́дне;

д. за д. — услу́га за услу́гу;

д. сло́ва — дар сло́ва

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дар м.

1. дар, род. да́ру м., дару́нак, -нка м.; (подарок — ещё) падару́нак, -нка м.;

2. (способность) дар, род. да́ру м.; (талант) та́лент, -ту м., здо́льнасць, -ці ж.;

◊

дар сло́ва дар сло́ва;

бо́жий дар бо́жы дар;

дар дана́йцев дар дана́йцаў;

дар за дар дар за дар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дар, ‑у; мн. дары; м.

1. Тое, што даецца ва ўласнасць дарма; падарунак. А гэта скрыня — дар ад мужа, Як быў яшчэ ён жаніхом. Колас. // часцей мн. (дары́, ‑оў). Ахвяраванні. Не памыліўся поп, — прыход У храм быў паўнаводны; На багамолле плыў народ, Вязлі дары падводы. Жычка.

2. Плён працы, якой‑н. дзейнасці; тое, што дае прырода. Дары лесу. □ Кажуць, ураджай — дар зямлі. На самай справе, гэта дар людской працы. Гроднеў. Што ні кажы, а жыццё, ужо само па сабе, ёсць радасць, вялікае шчасце, бясцэнны дар. Колас.

3. Здольнасць, талент. Дар музыканта. Паэтычны дар. □ Гэта быў мужчына гадоў за трыццаць, адукаваны, вопытны арганізатар з прыродным дарам красамоўства. Машара.

•••

Божы дар (уст.) — усё, што даецца ад прыроды.

Дар данайцаў — каварная паслуга з мэтай прычыніць зло, загубіць.

Дар за дар — паслуга за паслугу. — Вось што, браце Даніла, — сказаў.. [Мікола], — Дар за дар, а дарма нічога. Я цябе выручыў, і ты мяне выруч. Брыль.

Дар слова — а) здольнасць гаварыць; б) здольнасць гаварыць свабодна, прыгожа, вобразна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дар ’дар’. Прасл. слова. Параўн. рус. дар, укр. дар, польск. dar, чэш. dar, серб.-харв. да̑р, балг. дар, ст.-слав. даръ. Параўн. далей і. е. *dōro‑ ’дар’ (грэч. δῶρον ’дар’) < do‑ — ’даць’ (слав. *da‑ti: бел. даць, рус. дать, укр. дати, польск. dać, чэш. dáti, балг. дам, серб.-харв. да̏ти, ст.-слав. дати). Сюды адносяцца (< darъ) і дзеясловы дарава́ць, дары́ць, якія Трубачоў (Эт. сл., 4, 190–191) адносіць да прасл. фармацый (*darovati, *dariti), а не да ўтварэнняў у паасобных мовах. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 484; Бернекер, 1, 179; Слаўскі, 1, 138.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дар-эс-сала́мскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. дар-эс-сала́мскі дар-эс-сала́мская дар-эс-сала́мскае дар-эс-сала́мскія
Р. дар-эс-сала́мскага дар-эс-сала́мскай
дар-эс-сала́мскае		 дар-эс-сала́мскага дар-эс-сала́мскіх
Д. дар-эс-сала́мскаму дар-эс-сала́мскай дар-эс-сала́мскаму дар-эс-сала́мскім
В. дар-эс-сала́мскі (неадуш.)
дар-эс-сала́мскага (адуш.)		 дар-эс-сала́мскую дар-эс-сала́мскае дар-эс-сала́мскія (неадуш.)
дар-эс-сала́мскіх (адуш.)
Т. дар-эс-сала́мскім дар-эс-сала́мскай
дар-эс-сала́мскаю		 дар-эс-сала́мскім дар-эс-сала́мскімі
М. дар-эс-сала́мскім дар-эс-сала́мскай дар-эс-сала́мскім дар-эс-сала́мскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дар-эс-сала́мский дар-эс-сала́мскі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Дар-эс-Сала́м г. Дар-эс-Сала́м, -ма м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бясцэ́нны бесце́нный;

б. дар — бесце́нный дар

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)