дало́ў
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| дало́ў |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дало́ў, прысл. (разм.).
1. На зямлю, на падлогу.
Камень з воза паляцеў д.
2. Прэч, вон.
Д. штурмаўшчыну!
Шапкі д.!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дало́ў нареч.
1. (в лозунгах) доло́й;
д. вайну́! — доло́й войну́!;
2. разг. на зе́млю, на́земь; на́ пол;
◊ з плеч д. — с плеч доло́й;
з рук д. — с рук доло́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дало́ў, прысл.
1. На зямлю, на падлогу. Зачапіўся воз за камень, што ляжаў пры дарозе, вось зламалася, і ганарысты жарнавік паляцеў далоў. Якімовіч. Па лесвіцы далоў збегла дзяўчына з ручніком. Алешка.
2. у знач. вык. (звычайна ў закліках, лозунгах). Прэч, вон. Сябры і сяброўкі, Уставайце! Дрымоты далоў! Агняцвет. — Далоў вайну! — палаюць грозна словы На розных мовах і на ўсіх сцягах. Астрэйка. // У значэнні загаду, патрабавання зняць, прыбраць што‑н. і пад. Шапкі далоў!
•••
І з капылоў далоў — зваліцца з ног; паваліцца.
З плеч далоў — пра завяршэнне якой‑н. справы, вызваленне ад непрыемных абавязкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прэч, прысл.
Убок, далей ад якога-н. месца, далоў.
Пайшоў п. адгэтуль!
◊
Рукі прэч! (у знач. выкл.) — патрабаванне не ўмешвацца не ў сваю справу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
доло́й нареч., разг. дало́ў, прэч;
доло́й негра́мотность прэч непісьме́ннасць;
ша́пки доло́й! ша́пкі дало́ў!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́маклы, ‑ая, ‑ае.
1. Прамоклы; мокры. Пінжак — далоў, далоў — рубашка; Камашы вымаклыя — з ног... Бялевіч.
2. Які загінуў ад празмерная вільгаці. Вымаклыя пасевы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́земь нареч. на зямлю́; дало́ў; (оземь) во́бземлю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прэч ’далоў’ (Нас., Мік., Бяльк., ТСБМ; паст., стаўб., Сл. ПЗБ), ’усюды; спрэс’: на полі прэч повно осёту (беласт., Сл. ПЗБ). Адносна позняе запазычанне з польск. precz ’прэч, далоў’, пра паходжанне якога гл. Банькоўскі, 2, 770.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дадо́лу, прысл.
На зямлю, далоў. Спатыкнецца конь — і паляціць ардынарац дадолу, калі ён мала звыкся з сядлом. Кулакоўскі. // Да зямлі, уніз. Трава пажоўклая схілілася дадолу. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)