гу́мус

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. гу́мус
Р. гу́мусу
Д. гу́мусу
В. гу́мус
Т. гу́мусам
М. гу́мусе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гу́мус, -су м., с.-х. гу́мус

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гу́мус с.-х. гу́мус, -су м., перагно́й, -но́ю м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гу́мус, ‑у, м.

Тое, што і перагной.

[Ад лац. humis — зямля, глеба.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перагно́й, -но́ю м. перегно́й; гу́мус

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гу́мусавы, ‑ая, ‑ае.

Які змяшчае ў сабе гумус; з гумусам. Гумусавы слой глебы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прухні́ца ’зморшчкі’ (гродз., Сл. ПЗБ), ’перагной’ (Скарбы). З польск. próchnica ’перагной, гумус’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Персць 1, персіянку ’шчопаць. невялікая колькасць, што можна ўзяць трыма пальцамі’ (пух., ЛА, 5), ст.-бел. персть, переешь ’пыл, прах’ (Альтба^’эр, 338): укр. персть, рус. персть ’зямля, пыл’, польск. pierść. pirść, pars, parst ’тс’, ’перагной’, ’шчопаць’, в.-луж. pjerść ’ворны слой зямлі’, чэш. prst} ’агародная зямля, гумус’, славац. prsť ’тс’, ’родная зямля’, славен. prsi, Р. скл. prsti ’гумус’, ’зямля’, prstenina ’караняплоды’, макед. прац ’раскапаная зямля’, ’пыл’, прст и плева ’вельмі шмат’, балг. прьст(та) ’зямля’, ст.-слав. пьрсть ’пыл’, ’попел’, ’луг’. Прасл. *pьlʼStь ’пыл. зямля’, роднаснае літ. pirkšnys ’жар, попел’, лат. pirkslis ’тлеючы попел’, утворанае пры дапамозе суф. *‑tь ад *pers‑ > порах, перхаць (гл.), чэш. pršeti ’ісці (пра дождж)’ — прасл. корань *рьгх‑/*рых‑/*рогх‑ (Варбат, Этимология–1966, 103–104), в.-луж. pjercha ’дробны дождж’; параўн. таксама ст.-інд. prsant, prsati ’стракаты, пярэсты, рабы’ (Міклашыч, 243; Мюленбах-Эндзелін, 3, 223: Фасмер, 3, 244–245; Сной₂, 589). Бязлай (3, 130) выводзіць прасл. *phrstь з і.-е. асновы *pers‑ і суфікса

Персць 2 ’шалупінне скуры на галаве, перхаць’ (мядз., ЛА, 3). Да персць 1 (гл.). Параўн. таксама перса, пе́рхаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)