гроза́
1. навальні́ца, -цы ж.;
2. перен. (разрушительная сила чего-л.) нава́ла, -лы ж., навальні́ца, -цы ж.;
гроза́ войны́ нава́ла (навальні́ца) вайны́;
3. перен. (о ком-л., внушающем страх) граза, -зы ж.;
партиза́ны бы́ли грозо́й неме́цких захва́тчиков партыза́ны былі́ гразо́й няме́цкіх захо́пнікаў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
навальні́ца ж., в разн. знач. гроза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гразі́ць ’гразіць’. Прасл. *groziti ’гразіць і г. д.’ (агляд гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 143): рус. грози́ть, укр. грози́ти, балг. грозя́, серб.-харв. гро̀зити. Дзеяслоў утвораны ад прасл. *groza ’страх; жах; штосьці страшнае; пагроза’; параўн. бел. граза́ ’граза; навальніца’, укр. гроза́, рус. гроза́, чэш. hrůza ’страх, жах’, польск. groza ’небяспека’, балг. гроза́ ’штосьці страшнае’, ст.-слав. гроза ’жах’. Магчыма, гукапераймальнага паходжання (*g‑r‑g̑‑: параўн. грэч. γοργός ’страшны’). Трубачоў, там жа, 141–142 (з аглядам літ-ры). Сюды ж адносіцца і бел. прыметнік гро́зны (прасл. *grozьnъ, гл. Трубачоў, там жа, 144).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грымо́ты, -о́т и -таў ед. нет, разг. раска́ты гро́ма; гроза́ ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́ря прям., перен. бу́ра, -ры ж.; (гроза) навальні́ца, -цы ж.;
магни́тная бу́ря физ. магні́тная бу́ра;
бу́ря возмуще́ния бу́ра абурэ́ння.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уці́хнуць сов., в разн. знач. ути́хнуть;
шум уці́х — шум ути́х;
навальні́ца ўці́хла — гроза́ ути́хла;
боль уці́х — боль ути́хла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Навальні́ца ’рус. гроза’ (БРС, Касп., Бяльк., Кліх, Сцяшк., Яруш., Байк. і Некр.), ’бура, ураган; наплыў, вялікая маса, тлум’ (Гарэц., Др.-Падб.), польск. крак. nawalnica ’вялікі, раптоўны, моцны дождж’, паўн.-зах. nawalnica, nawałnica ’бура з градам, моцным ветрам і праліўным дажджом’, усх. ’дажджавая хмара’, славін.-кашуб. nωvωwlńica ’бура’. Беларуска-польская інавацыя, утвораная хутчэй за ўсё незалежна на абедзвюх тэрыторыях са спалучэння тыпу навальны дождж (nawalny deszcz) ’тс’, што ў сваю чаргу да навала (nawała) ’стыхія’; ’бура’, валі́ць ’ісці’ (пра ападкі) і пад., гл. Цыхун, Бел.-польск. ізал., 145–146.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сцішэ́ць сов.
1. (о буре, вьюге и т.п.) прити́хнуть, ути́хнуть;
навальні́ца ~шэ́ла — гроза́ прити́хла (ути́хла);
2. (о голосе, звуках) не́сколько ослабе́ть;
3. (о боли) немно́го ути́хнуть; уня́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
захапі́ць сов.
1. (силой овладеть кем-, чем-л.) захвати́ть;
з. артыле́рыю во́рага — захвати́ть артилле́рию врага́;
2. (взять с собой) захвати́ть;
з. з сабо́й што-не́будзь з ежы — захвати́ть с собо́й что́-л. съестно́е;
3. (увести, унести куда-л.) увле́чь;
цячэ́нне ~пі́ла ло́дку — тече́ние увлекло́ ло́дку;
4. перен. (сильно заинтересовать) захвати́ть, увле́чь;
но́вая ідэ́я ~пі́ла яго́ — но́вая иде́я захвати́ла (увлекла́) его́;
5. заста́ть, захвати́ть, засти́чь, засти́гнуть;
навальні́ца ~пі́ла нас у по́лі — гроза́ засти́гла (захвати́ла) нас в по́ле;
6. перен. (привести в восхищение) увле́чь, восхити́ть, плени́ть;
з. гледачо́ў ігро́й — увле́чь (плени́ть) зри́телей игро́й;
7. (застать) захвати́ть, засти́чь;
з. на ме́сцы злачы́нства — захвати́ть (засти́чь) на ме́сте преступле́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)