грані́ца

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. грані́ца грані́цы
Р. грані́цы грані́ц
Д. грані́цы грані́цам
В. грані́цу грані́цы
Т. грані́цай
грані́цаю		 грані́цамі
М. грані́цы грані́цах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

грані́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц, ж.

Лінія, якая раздзяляе тэрыторыі сумежных дзяржаў.

Дзяржаўная г.

◊

За граніцай — у замежных дзяржавах.

За граніцу — у замежныя дзяржавы.

З-за граніцы — з замежных дзяржаў.

|| прым. грані́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грані́ца ж.

1. (между государствами) грани́ца;

2. мат. преде́л м.;

○ за ~цу — за грани́цу;

за ~цай — за грани́цей;

з-за ~цы — из-за грани́цы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

грані́ца, ‑ы, ж.

1. Прыродная або ўмоўная лінія, якая раздзяляе два сумежныя ўчасткі зямлі, дзве адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі і пад.; мяжа. Рэчка паўставала перада мной не толькі як граніца сенажацей двух калгасаў, а як нейкая своеасаблівая мяжа паміж двума светамі: цяжкім мінулым і шчаслівым сённяшнім днём. Шуцько. // Лінія, якая раздзяляе тэрыторыі дзвюх дзяржаў. Дзяржаўная граніца. □ Цяпер мяне кліча Радзіма, І я на граніцу іду. Панчанка.

2. Мера дазволенага; край, рубеж. Аўгіння жартаваць жартавала, але граніц у сваіх дурасцях не пераступала. Колас.

•••

За граніцай — у замежных дзяржавах.

За граніцу — у замежныя дзяржавы.

З-за граніцы — з замежных дзяржаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Грані́ца ’граніца’, ’мяжа’ (БРС, Шат., Касп.). Рус. грани́ца, укр. дыял. грани́ця. Прасл. *granica, вытворнае ад *granь ’вугал, насечка, грань’. Гэта апошняе паходзіць з праформы *ghrō‑n‑ (агляд форм у слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 7, 104–106, які мяркуе, што асабліва трэба звярнуць увагу на значэнне ’галінка’, што дае магчымасць тлумачыць паходжанне гэтай асновы ад і.-е. *ghrē‑: *ghrō‑, *ghǝ‑ ’расці’). Гл. яшчэ Фасмер, 1, 452–453; Слаўскі, 1, 339–340; Бернекер, 1, 346; Шанскі, 1, Г, 160.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

граніца, мяжа, рубеж, кардон (разм.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

грані́чны, -ая, -ае.

1. гл. граніца.

2. Максімальны, найвышэйшы, крайні.

Гранічная хуткасць.

Гранічная сціпласць.

|| наз. грані́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прасцяко́м, прысл.

Разм. Па прамой лініі, самым кароткім шляхам. Граніца... Праз палі і кручы Лягла граніца прасцяком. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кардо́н², -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Пагранічны або загараджальны атрад; пост аховы.

2. Месца, дзе знаходзіцца такі атрад ці пост, варта.

3. Дзяржаўная мяжа, граніца (разм.).

Жыць за кардонам.

|| прым. кардо́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

свяшчэ́нны, -ая, -ае.

1. Выключна важны, асабліва пачэсны, святы (у 4 знач.; высок.).

С. абавязак.

С. доўг.

2. У рэлігіі: які валодае святасцю, адпавядае рэлігійнаму ідэалу; боскі.

С. абрад.

Свяшчэннае пісанне.

3. Недатыкальны, непарушны.

Свяшчэнная граніца нашай краіны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)