гра́мата, -ы, ДМ -маце, мн. -ы, -мат, ж.
1. Уменне чытаць і пісаць.
Вучыць грамаце.
2. Афіцыйны дакумент.
Даверчая г.
Ахоўная г.
◊
Кітайская грамата (разм.) — пра што-н. незразумелае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гра́мата ж. гра́мота;
вучы́цца ~маце — учи́ться гра́моте;
○ ганаро́вая г. — почётная гра́мота;
ахо́ўная — г. охра́нная гра́мота;
даро́ўная г. — да́рственная гра́мота;
вяры́цельная г. — дип. вери́тельная гра́мота;
берасця́ныя ~ты — берестяны́е гра́моты;
◊ кіта́йская г. — кита́йская гра́мота;
фі́лькава г. — фи́лькина гра́мота
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гра́мата, ‑ы, ДМ ‑мэце, ж.
1. Уменне чытаць і пісаць. Сельскі настаўнік павінен быў вучыць на сяле грамаце і дзяцей і дарослых. «Беларусь». Пайшоў Антось у армію цёмным хлопцам і вырас у барацьбе да камандзіра, навучыўся грамаце. Чарнышэвіч. // Пачатковыя звесткі з якой‑н. галіны ведаў. Музычная грамата. Палітычная грамата. Тэхнічная грамата.
2. Афіцыйны дакумент, якім узнагароджваюць за пэўныя поспехі. Пахвальная грамата. Ганаровая грамата.
3. Уст. Пісьмо, пасланне. □ Першае вядомае гісторыкам пісьмовае сведчанне, у якім адзначаецца роля Мінска ў Вялікім княстве Літоўскім, — гэта грамата вялікага князя літоўскага ад 1444 года. «Полымя».
•••
Ахоўная грамата — дакумент, які сведчыць, што асоба або яе маёмасць знаходзіцца пад асаблівай аховай дзяржаўнай улады.
Берасцяная грамата — старажытнарускія пісьмы і дакументы, напісаныя на бяросце.
Вярыцельная грамата — урадавы дакумент пра назначэнне пэўнай асобы дыпламатычным прадстаўніком у якой‑н. дзяржаве.
Кітайская грамата — пра што‑н. цяжкае для разумення; тое, у чым цяжка разабрацца.
Фількава грамата — непісьменны складзены дакумент; дакумент, які не мае юрыдычнай сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гра́мата ’грамата’ (БРС). Рус. гра́мота, укр. гра́мота, ст.-рус. грамота. Запазычанне з грэч. γράμματα ’тс’. Гл. Фасмер, 1, 451; вельмі падрабязна Шанскі, 1, Г, 158.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адзыўны́, -а́я, -о́е (афіц.).
Які змяшчае ў сабе паведамленне аб адазванні.
Адзыўная грамата.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фі́лькаў, ‑ава.
У выразе: фількава грамата гл. грамата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вяры́цельны, -ая, -ае.
У выразе: вярыцельная грамата — урадавы дакумент, які сведчыць аб назначэнні каго-н. дыпламатычным прадстаўніком.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вяры́цельны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Які сведчыць пра даручэнне каму‑н. чаго‑н.
•••
Вярыцельная грамата гл. грамата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ратыфіка́цыя, -і, ж.
Зацвярджэнне вярхоўнай уладай міжнароднага дагавора, заключанага яе ўпаўнаважанымі.
Р. мірнага дагавора.
|| прым. ратыфікацы́йны, -ая, -ае.
Ратыфікацыйная грамата.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гра́мота ж.
1. гра́мата, -ты ж.; (письмо) пісьмо́, -ма́ ср.;
2. (документ) гра́мата, -ты ж.;
почётная гра́мота ганаро́вая гра́мата;
вери́тельные гра́моты дипл. даве́рчыя лісты́ (даве́рчыя гра́маты);
охра́нная гра́мота ахо́ўная гра́мата;
да́рственная гра́мота дарава́льная гра́мата.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)