го́лад, -у, М -дзе, м.
1. Вострае адчуванне патрэбы ў ежы, а таксама працяглае недаяданне.
Памерці з голаду.
2. Адсутнасць ці недахоп прадуктаў харчавання ў выніку неўраджаю, засухі, вайны і пад.
Вайна нясе г. і разбурэнні.
3. перан. Увогуле недахоп чаго-н.
Кніжны г.
Г. на культурныя мерапрыемствы.
◊
Марыць голадам — даводзіць да знямогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́лад, -ду м., прям., перен. го́лод;
паме́рці з ~ду — умере́ть с го́лоду;
кні́жны г. — кни́жный го́лод;
◊ мары́ць ~дам — мори́ть го́лодом;
цярпе́ць хо́лад і г. — терпе́ть хо́лод и го́лод;
г. не цётка — посл. го́лод не тётка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́лад, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Адчуванне патрэбы ў ежы, моцнае хаценне есці. Адчуць голад. Прагнаць голад. □ Мікола ўжо і забыў, калі наядаўся ўволю. Нават у сне яго мучыў голад. Новікаў. // Працяглае недаяданне з-за недахопу ежы. Пухнуць з голаду. □ Выскачыў з бярлогі сумны воўк, Ад голаду сухі, бы корч. Бядуля.
2. Недахоп або адсутнасць харчовых прадуктаў як масавае няшчасце з прычыны неўраджаю, вайны і пад. У голад намруцца, у вайну налгуцца. Прыказка. // перан. Увогуле недахоп чаго‑н. жыццёва важнага, неабходнага. Рэпертуарны голад. Кніжны голад. □ Зямельны голад гнаў селяніна ў кабалу да памешчыка. Івашын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Го́лад ’голад’. Рус. го́лод, укр. го́лод, польск. głód, чэш. hlad, серб.-харв. гла̑д, ст.-слав. гладъ. Прасл. *goldъ ’тс’. Параўн. ст.-інд. gárdha‑ ’смага, прага’. Далей параўноўваюць з ц.-слав. жльдѣти, жьлдѣти ’прагнуць, жадаць’, серб.-харв. жу́дјети ’тс’. Гл. Фасмер, 1, 430; Слаўскі, 1, 294; Трубачоў, Эт. сл., 6, 199–201.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
голад, галадоўка, недаяданне / у жывёлы: бяскорміца; галадоўля, галадаванне, галадуха, галаднеча, бясхлеб'е, бясхлебіца (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
прагалада́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.
Адчуць голад, захацець есці.
За дзень прагаладаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
згалада́лы, -ая, -ае.
Які доўга цярпеў голад, знясілены ад працяглага галадання.
Згаладалыя людзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
няўто́льны, -ая, -ае.
Такі, што нельга здаволіць, наталіць.
Н. голад.
Няўтольная смага.
|| наз. няўто́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
галаду́ха, -і, ДМ -ду́се, ж. (разм.).
Голад (у 2 знач.), галодны час.
Аслабець з галадухі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
галадо́ўка, -і, ДМ -о́ўцы, мн. -і, -до́вак, ж.
1. Голад (у 2 знач.; разм.).
2. Адмаўленне ад ежы ў знак пратэсту.
Трымаць галадоўку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)