глядзе́цца, -джу́ся, -дзі́шся, -дзі́цца; -дзі́мся, гледзіце́ся, -дзя́цца; -дзі́ся; незак.
1. у што. Глядзець на сваё адлюстраванне ў чым-н.
Г. ў люстэрка.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Успрымацца: пра фільм, пастаноўку і пад.
Спектакль глядзіцца з увагай.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра рэч, прадмет: добра выглядаць, дэманстраваць свае лепшыя якасці.
Касцюм добра глядзіцца.
|| зак. паглядзе́цца, -гляджу́ся, -глядзі́шся, -глядзі́цца; -глядзі́мся, -гледзіце́ся, -глядзя́цца; -глядзі́ся (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
глядзе́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
гляджу́ся |
глядзі́мся |
| 2-я ас. |
глядзі́шся |
гледзіце́ся |
| 3-я ас. |
глядзі́цца |
глядзя́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
глядзе́ўся |
глядзе́ліся |
| ж. |
глядзе́лася |
| н. |
глядзе́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
глядзі́ся |
глядзі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
гле́дзячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
глядзе́цца несов. смотре́ться, гляде́ться;
г. ў люстэ́рка — смотре́ться (гляде́ться) в зе́ркальце;
спекта́кль до́бра глядзі́цца — спекта́кль хорошо́ смо́трится;
◊ аж глядзі́цца — блести́т как зе́ркало
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глядзе́цца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; незак.
1. у што. Глядзець на сваё адлюстраванне ў чым‑н. Глядзецца ў люстэрка. □ Глядзяцца дрэвы ў люстры вод, Галінкамі махаюць. Прыходзька.
2. Пра жаданне ці магчымасць глядзець што‑н. Спектакль глядзіцца з неаслабнай увагай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паглядзе́цца гл. глядзецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
смотре́ться несов.
1. глядзе́цца;
2. безл. глядзе́цца;
э́тот фильм смо́трится с интере́сом безл. гэ́ты фільм глядзі́цца з ціка́васцю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
люстэ́рка, -а, мн. -і, -аў, н.
1. Тое, што і люстра¹ (у 1 і 2 знач.).
Глядзецца ў л.
Вочы — л. душы.
2. Невялічкае люстра¹ (у 1 знач.).
|| памянш. люстэ́рачка, -а, мн. -і, -аў, н.
|| прым. люстэ́ркавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. у каго-што. Вельмі ўважліва, напружана глядзець куды-н., на каго-, што-н.; углядацца.
У. ў далячынь.
У. ў твар.
2. у што. Разглядаць сябе ў чым-н., глядзецца ў што-н.
У. ў люстэрка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Квік ’віск’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле даных геаграфіі, раз глядзецца як пранікненне з польск. kwik ’віск свінні’ (там жа, 454), хаця слова яшчэ праславянскае: укр. квік ’віск парасяці’, серб.-харв. квиКу польск. kwik, славац. kvik ’тс’. Пытанне аб паходжанні рэгіянальнага беларускага слова цяжкае для вырашэння, паколькі ў гэтым выпадку маем справу з шырокараспаўсюджаным гукапераймальным утварэннем. Параўн. квакаць (гл.), квічаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)