глыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што і без дап.
1. Пры дапамозе мышцаў горла праштурхоўваць што-н. у стрававод.
Г. ежу.
2. перан. Паглынаць, убіраць у сябе.
Г. кнігі.
Г. слёзы.
Г. паветра.
Г. словы.
|| аднакр. глыну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. глыта́нне, -я, н.
|| прым. глыта́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
глыта́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
глыта́ю |
глыта́ем |
| 2-я ас. |
глыта́еш |
глыта́еце |
| 3-я ас. |
глыта́е |
глыта́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
глыта́ў |
глыта́лі |
| ж. |
глыта́ла |
| н. |
глыта́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
глыта́й |
глыта́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
глыта́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
глыта́ць несов.
1. прям., перен. глота́ть; прогла́тывать;
г. кава́лкі мя́са — глота́ть (прогла́тывать) куски́ мя́са;
г. рама́ны адзі́н за другі́м — глота́ть рома́ны оди́н за други́м;
2. прост. (жадно есть) ло́пать, упи́сывать;
г. папо́ўніцы — ло́пать (упи́сывать) за о́бе щёки;
3. (о рыбе) загла́тывать, прогла́тывать;
◊ г. сло́вы — глота́ть слова́;
г. слёзы — глота́ть слёзы;
г. слі́нкі — глота́ть слю́нки;
г. паве́тра — глота́ть во́здух
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што і без дап.
1. Пры дапамозе мышцаў горла праштурхоўваць што‑н. у стрававод і страўнік. Глытаць ежу. Глытаць пілюлі. // Уцягваць у сябе паветра, дым, пыл і інш. Глытаць паветра. □ Усё роўна, дзе грудзьмі глытаць Марскі ахрыплы вецер. Танк. // перан. Паглынаць, усмоктваць (пра багну і пад.). Краіна мая, Ты фашыстаў сустрэла Агнём і сякерай, Гранатай і стрэлам, Калола іх хвояй, Глытала дрыгвою. Панчанка.
2. Разм. Есці, піць з прагнасцю, вялікімі глыткамі. Удовін сын з сябрамі шклянкамі п’юць, а Вадапой — цэлымі бочкамі глытае. Якімовіч. // перан. З прагнасцю чытаць; прагна слухаць. Глытаць кнігі. □ Я глытаю кожнае дзедава слова. Бядуля.
•••
Глытаць слёзы — старацца стрымаць слёзы.
Глытаць сліну (слінку) — з зайздрасцю, з прагнасцю глядзець на што‑н. смачнае, прывабнае, але недаступнае.
Глытаць словы — гаварыць неразборліва, невыразна; не дагаворваць слоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Глыта́ць ’глытаць’ (БРС, Шат., Касп.). Параўн. укр. глита́ти ’тс’, рус. глота́ть, ст.-рус. глътати, чэш. hltati, балг. гъ́лтам, серб.-харв. гу̀тати, славен. goltáti. Магчыма, сюды і польск. дыял. glutać. Прасл. *glъtati ’глытаць’. Найбольш блізкая роднаснасць з лац. glūtiō ’тс’. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 6, 157–158; Бернекер, 1, 309–310; Фасмер, 1, 414–415; Махэк₂, 169.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
цалко́м, прысл.
Цэлым кавалкам, не жуючы.
Ц. глытаць бульбу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
глота́ть несов. глыта́ць;
◊
глота́ть во́здух глыта́ць паве́тра;
глота́ть слёзы глыта́ць слёзы;
глота́ть слова́ глыта́ць сло́вы;
глота́ть слю́нки глыта́ць слі́нку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загла́тывать несов. глыта́ць, заглына́ць, заглы́тваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глыта́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. глытаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Разм. Памянш.-ласк. да сліна. На губах [Хлора] сабралася слінка. Гартны. Мы мядку ўяўляем пах, Слодыч — лепш разынкаў, І міжволі на губах Выступае слінка. Калачынскі.
•••
Глытаць слінку гл. глытаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)