гарба́та, -ы, ДМ -ба́це, ж.
Чай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гарба́та
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
гарба́та |
| Р. |
гарба́ты |
| Д. |
гарба́це |
| В. |
гарба́ту |
| Т. |
гарба́тай
гарба́таю |
| М. |
гарба́це |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
гарба́та ж. (напиток) чай м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гарба́та, ‑ы, ДМ ‑баце, ж.
Уст. Чай. У шклянцы на стале асталася недапітая гарбата. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гарба́та ’чай’ (БРС, Касп., Нас., Бяльк., Сцяшк. МГ). Укр. дыял. зах. герба́та, гарба́та ’тс’. Запазычанне з польск. herbata (дыял. harbata) ’чай’. У першай частцы гэтага слова лац. назва расліны наогул (herba), у другой бачаць паўд.-кіт. назву чаю tē. Як думаюць некаторыя даследчыкі (агляд гл. у Слаўскага, 1, 416), у польск. мову назва трапіла праз гал. herba thee (адсюль і іт. erba tè). Гл. Слаўскі, там жа; Брукнер, 171. Паводле іншай версіі (Слаўскі, там жа), у другой частцы слова трэба бачыць лацінізаваную форму назвы чаю ‑thea (такая форма засведчана даўно).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
недопи́тый недапі́ты
недопи́тый чай недапі́тая гарба́та;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
недапі́ты, ‑ая, ‑ае.
Выпіты не поўнасцю, не да канца. У шклянцы на стале асталася недапітая гарбата. Гартны. Іван Трафімавіч закаркаваў недапітую бутэльку. — Схавай, Андрэеўна, — сказаў ён Марылі. — Хай яшчэ на другі раз застанецца. Дайліда.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чайI сущ., в разн. знач. чай, род. ча́ю м.; гарба́та, -ты ж.;
чай лугово́й бот. падбярэ́жнік, лугавы́ чай, лазані́ца, лазо́ўка, сцялу́ха;
цвето́чный чай кве́ткавая гарба́та;
зелёный чай зялёны чай (зялёная гарба́та);
кре́пкий, сла́бый чай мо́цны, слабы́ чай (мо́цная, слаба́я гарба́та);
пригласи́ть к ча́ю запрасі́ць на чай (гарба́ту);
◊
дава́ть, брать на чай дава́ць, браць гасці́нца;
на ча́шку ча́я на ку́бак ча́ю (гарба́ты).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чай; гарбата (уст.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
прыстара́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., чаго.
Раздабыць, прыгатаваць што‑н., звычайна з цяжкасцямі, намаганнямі. Суцяшалі гэтыя рабочыя, дапамогу аказвалі, то грашамі, то дроў прыстараюцца. Лынькоў. — Я хутка прыстараюся чаю, ці гарбаты. Як лепей называць па-беларуску: чай ці гарбата? Колас. Да сустрэчы Раіса рыхтавалася, як ніколі. Ёлку ўпрыгожыла, гарэлкі накупляла, добрай закускі прыстаралася. Гроднеў. Вяселле адгрымела ўраз, І жыць у цешчы Зяць застаўся, Бо ўласнага жылля Яшчэ не прыстараўся. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)