Verbum

анлайнавы слоўнік

гадзю́ка

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

	адз.	мн.
Н.	гадзю́ка	гадзю́кі
Р.	гадзю́кі	гадзю́к
Д.	гадзю́цы	гадзю́кам
В.	гадзю́ку	гадзю́к
Т.	гадзю́кай гадзю́каю	гадзю́камі
М.	гадзю́цы	гадзю́ках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гадзю́ка, -і, ДМ -дзю́цы, мн. -і, -дзю́к, ж.

1. Ядавітая змяя з чорнай зігзагападобнай паласой уздоўж спіны.

2. перан. Пра небяспечнага, шкоднага чалавека (разм., лаянк.).

Не жанчына, а г.

|| прым. гадзю́чы, -ая, -ае.

Гадзючая скура.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гадзю́ка ж.

1. зоол. гадю́ка;

2. разг., бран., см. га́дзіна ²

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гадзю́ка, ‑і, ДМ ‑дзюцы; Р мн. ‑дзюк; ж.

1. Ядавітая змяя шэрага колеру з чорнай зігзагападобнай паласой уздоўж спіны. А гэтым часам пры сасонцы Гадзюка грэецца на сонцы, — Блішчыць на ёй узор лускі. Крапіва. Вялікая светла-шэрая гадзюка з выразным чорным узорам на спіне гналася па сцежцы за травяной жабай. В. Вольскі.

2. Разм. лаянк. Пра небяспечнага шкоднага чалавека. Людзі маўчалі: такі час, можа знайсціся гадзюка якая, і тады памінай, як чалавека звалі. Шчарбатаў.

•••

Гадзюка падкалодная — тое, што і змяя падкалодная (гл. змяя).

Прыгрэць гадзюку на (сваіх) грудзях гл. прыгрэць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

га́дзіна, -ы, мн. -ы, -дзін, ж.

1. Тое, што і гадзюка (у 1 знач.).

2. Той, хто выклікае да сябе агіду (пагард.).

Фашысцкая г.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гадю́ка прям., перен. гадзю́ка, -кі ж.; га́дзіна, -ны ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падкало́дны, ‑ая, ‑ае.

У выразе: змяя (гадзюка) падкалодная гл. змяя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гад, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. звычайна мн. Жывёла сямейства паўзуноў (змяя, гадзюка і пад.).

2. перан. Агідны чалавек, гадзіна (у 2 знач.; пагард.).

Фашысцкія гады.

|| прым. га́дскі, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шыпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; незак.

1. Утвараць глухія гукі, якія нагадваюць доўгі гук «ш».

Гадзюка шыпіць.

Шыпеў газавы струмень.

2. перан. Гаварыць здушаным ад злосці голасам (разм.).

3. перан. Вымаўляць доўгі гук «ш», патрабуючы цішыні.

|| наз. шыпе́нне, -я, н. і шып, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сніпе́ць ‘шыпець, сыкаць’: гадзюка сьніпіць (астрав., Сл. ПЗБ, ЛА, 1). Магчыма, да сі́пець (гл.) з устаўным ‑н‑ пад уплывам літ. šnypšti ‘тс’ (Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)