вярту́н

‘жук’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. вярту́н вертуны́
Р. вертуна́ вертуно́ў
Д. вертуну́ вертуна́м
В. вертуна́ вертуно́ў
Т. вертуно́м вертуна́мі
М. вертуне́ вертуна́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вярту́н

‘асоба’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. вярту́н вертуны́
Р. вертуна́ вертуно́ў
Д. вертуну́ вертуна́м
В. вертуна́ вертуно́ў
Т. вертуно́м вертуна́мі
М. вертуне́ вертуна́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вярту́н (род. вертуна́) м.

1. разг. верту́н, егоза́; непосе́да;

2. (голубь) верту́н;

3. (жук) вертя́чка ж.;

4. (болезнь сосны) верту́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вярту́н, вертуна, м.

1. Разм. Непаседа, вяртлявы чалавек. Ах, як Макоўчыку хацелася выказаць мне тое, што цяпер у яго душы кіпіць да гэтага вертуна, выказаць увесь гнеў, усю пагарду! Мележ.

2. Голуб штучна выведзенай пароды.

3. Невялікі вадзяны жук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вярту́н ’жвавае дзіця’ (Жд., 3); ’непаседа, дураслівец’ (БРС, Шат.); ’вяртлявы чалавек’ (Бяльк.); ’від жука з сямейства Gyrinidae’ (БРС, КТС); ’турман’ (БРС); ’від хваробы хваіны’ (БелСЭ); ’вір’ (КТС). Укр. вертун ’вяртлявы чалавек, непаседа’; ’страказа’; ’турман’, вертуне́ць ’кажан’, рус. вертун ’непаседа’; ’кулік’; ’ручны свердзел’, свярдл. ’круглае палена’, кастр. ’мянёк’, урал. ’матыліца’, пск. ’ненадзейны, ветраны чалавек’, вертунок ’турман’. Усходнеславянскае ўтварэнне ад асновы вьрт‑ (vьrt‑) і суф. ‑ун (< unъ). Да вярце́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вярту́ха, ‑і, ж.

Разм. Жан. да вяртун (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вертя́чка​I ж., зоол. вярту́н, род. вертуна́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

верту́н

1. (непоседа) разг. вярту́н род. вертуна́ м.;

2. (голубь) вярту́н, род. вертуна́ м.;

3. (водоворот) обл. вір, род. ві́ру м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ту́мблер ‘механічны пераключальнік’ (ТСБМ). З англ. tumbler ‘тс’ < ‘перакульнік’, ‘акрабат’, ‘голуб-вяртун’, якое з tumble ‘падаць спатыкаючыся’, ‘перакульвацца, куляцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

попрыгу́н разг. скаку́н, -на́ м.; (вертун) вярту́н, род. вертуна́ м.; (непоседа) непасе́да, -ды м. и ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)