вы́сілак
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
вы́сілак |
вы́сілкі |
| Р. |
вы́сілку |
вы́сілкаў |
| Д. |
вы́сілку |
вы́сілкам |
| В. |
вы́сілак |
вы́сілкі |
| Т. |
вы́сілкам |
вы́сілкамі |
| М. |
вы́сілку |
вы́сілках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́сілак, -лку м., разг. уси́лие ср., напряже́ние ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́сілак, ‑лку, м.
Разм. Напружанне, намаганне. А робіць .. [хлапец] работу сваю без ніякага высілку. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́сілак (БРС). Запазычанне з польск. wysiłek (Гіст. мовы, 2, 143).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уси́лие ср. намага́нне, -ння ср., разг. вы́сілак, -лку м., мн. вы́сілкі, -каў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
намаганне, напружанне, натуга; высіленне, высілак, натужанне (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
поту́ги мн.
1. пату́гі, -гаў, ед. пату́га, -гі ж.; (усилия) намага́нні, -нняў, ед. намага́нне, -ння ср., разг. вы́сілак, -лку м.;
2. (при родах) пату́гі, -гаў, ед. пату́га, -гі ж.;
3. перен. пату́гі, -гаў ед. нет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Нахра́ць (ныхриць) і нахрит (?) ’гвалт, насілле’ (Нік., Оч.), нахритым ’гвалтоўна, сілай’ (там жа); нахрыццю ’нахабна’: ён нахрыцьцю лезе ў вочы (Ласт.), нахриццю (нахратью) ’зламысна’ (Нік., Няч.), на́хрыць (на́хриць) ’той, хто уздзейнічае на іншага насіллем, хто паводзіць сябе насуперак прынятым правілам і ўмовам жыцця’ (Нік., Оч.), нахритны (ны‑ хритный) ’дзёрзкі, гвалтоўны’ (там жа), рус. нахрит ’нахабнае нападзенне, грабеж; дзёрзкасць з насіллем, бессаромнае нахабства і раптоўнасць дзеяння’ (зах., Даль), ’бессаромны чалавек, нахабнік’, нахритом ’дзёрзка, нахабна; гвалтам’. Паколькі словы ў беларускіх гаворках ужываюцца паралельна з нахрип, нахрипам (гл.), магчыма дапусціць падабенства ва утварэнні, параўн. ахрипкі ’бацвінне, абрэзкі’ і ахриткі (ахряткі) ’аб’едкі’, з другасным паўнагалоссем ахариткі ’тс’ (гл.); што да незафіксаванага *храт‑ (< *храціць, Охраць ’біць, кідаць’), параўн. славен. hrėtiti se, hreti se ’выклікаць агіду’, славац. chriatiť sa ’рабіць высілак, сіліцца’, што ў сваю чаргу, магчыма, звязана з кратаць (гл.), параўн. славац. nakriatnuť ’прыгнуць, нагнуць, прымусіць сілай’ (Махэк₁, 162; Бязлай, 1, 202–203).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)