вы́няць, вы́му, вы́меш, вы́ме; вы́мі; вы́няты; зак., што.
Узяць знутры або перамясціць знутры наверх.
В. газеты з паштовай скрынкі.
В. рукі з кішэняў.
|| незак. выма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́няць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́му |
вы́мем |
| 2-я ас. |
вы́меш |
вы́меце |
| 3-я ас. |
вы́ме |
вы́муць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́няў |
вы́нялі |
| ж. |
вы́няла |
| н. |
вы́няла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́мі |
вы́міце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́няўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
вы́няць сов., в разн. знач. вы́нуть; (вытащить — ещё) извле́чь; удали́ть; (что-л. вставленное — ещё) вы́ставить; (что-л. застрявшее — ещё) вы́свободить; (из ножен — ещё) обнажи́ть;
в. суке́нку з ша́фы — вы́нуть пла́тье из шка́фа;
в. стрэ́мку — вы́нуть (извле́чь) зано́зу;
в. меч з но́жан — вы́нуть (извле́чь) меч из но́жен, обнажи́ть меч;
в. ра́му з акна́ — вы́нуть (вы́ставить) ра́му из окна́;
в. нагу́ са стрэ́мя — вы́нуть (вы́свободить) но́гу из стре́мени;
○ в. душу́ — вы́нуть (вы́мотать) ду́шу;
вы́мі ды палажы́ (пакладзі́) — вынь да поло́жь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́няць, выму, вымеш, выме; зак., што.
1. Дастаць адкуль‑н., з чаго‑н. Выняць газеты з паштовай скрынкі. □ Маладзіца выняла з печы чыгунок і паставіла на стол. Мележ. [Пячнік] спрытна пастукаў малатком па сценцы.., выняў адну цагліну, другую і пашоргаў у дымаходзе тоўстым дротам. Даніленка. // Выставіць што‑н. устаўленае. Выняць дубэльты з вокнаў. // Выцягнуць, выслабаніць што‑н. Выняць нагу са стрэмя.
2. Спец. Вычарпаць (зямлю, грунт) каўшом. Выняць грунт з катлавана.
•••
Выняць душу — а) давесці да смерці; б) маральна замучыць, знясіліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́няць (БРС, Шат.; КЭС, лаг.), вы́ніць (Нас., Бяльк.). Рус. дыял. вы́няць, укр. ви́няти, польск. wyjąć, чэш. vyndati, славац. vyňať. Утворана з дапамогай прыстаўкі вы‑ ад агульнаслав. jęti (гл. узяць); н — устаўное (Шанскі, 1, В, 228). Форма вынуць (Бяльк.), цікавая поўным знікненнем кораня (Трубачоў, Дополн., 1, 369), запазычаная з рус. вы́нуть.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распатрашы́ць, -рашу́, -ро́шыш, -ро́шыць; -ро́шаны; зак., каго-што.
1. Выняць вантробы.
Р. рыбу.
2. Выняць тое, што знаходзіцца ўнутры (разм.).
Р. ранец.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́чыва, -а, н., зб.
Печаныя вырабы з мукі.
Выняць п. з духоўкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́верцець, -рчу, -рціш, -рціць; -рці; -рчаны; зак., што (разм.).
Разгарнуўшы, раскруціўшы, выняць.
В. харчы з хустачкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
павыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
Выняць адно за другім усё, многае.
П. рэчы з чамадана.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)