вы́бух

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. вы́бух вы́бухі
Р. вы́буху вы́бухаў
Д. вы́буху вы́бухам
В. вы́бух вы́бухі
Т. вы́бухам вы́бухамі
М. вы́буху вы́бухах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вы́бух, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Імгненнае вызваленне энергіі, якое суправаджаецца ўтварэннем моцна нагрэтых, з высокім ціскам газаў; гук, які суправаджае такое вызваленне.

Ядзерны в.

В. газаў.

2. перан., чаго. Раптоўнае праяўленне чаго-н.

В. смеху.

В. абурэння.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́бух, -ху м.

1. взрыв;

в. бо́мбы — взрыв бо́мбы;

я́дзерны в. — я́дерный взрыв;

2. перен. взрыв, вспы́шка ж.;

в. сме́ху — взрыв сме́ха;

в. гне́ву — вспы́шка (взрыв) гне́ва;

3. филос. взрыв;

4. лингв. взрыв

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́бух, ‑у, м.

1. Хімічная рэакцыя з імгненным вылучэннем энергіі, якая суправаджаецца моцным гукам, успламяненнем і выклікае разбуральныя дзеянні. Выбух дынаміту. Выбух гранаты. Ядзерны выбух.

2. Выбуховая хваля. У гэты момант магутны раскацісты выбух скалануў вагон. Паслядовіч.

3. перан. Раптоўнае праяўленне якога‑н. дзеяння ці пачуцця. Рэвалюцыйны выбух. Выбух смеху, абурэння. □ Прамова скончана. У зале Выбух воплескаў, як шквал. А. Александровіч.

4. Форма скачкападобнага пераходу якой‑н. з’явы ад старой да новай якасці.

5. Імгненны выхад струменю паветра пры вымаўленні некаторых зычных гукаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вы́бух ’узрыў, вывяржэнне’ (БРС, Гарэц., Байк. і Некр.), укр. ви́бух ’тс’, польск. wybuch ’тс’. Ад выбуха́ць (да бу́хаць, гл.); аднак адсутнасць рус. формы, магчыма, сведчыць пра запазычанне з польск. мовы; параўн. вы́бухнуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

взрыв

1. (химическая реакция, воспламенение) вы́бух, -ху м.;

взрыв бо́мбы вы́бух бо́мбы;

2. (разрушение) узры́ў, -ры́ву м.;

взрыв скалы́ узры́ў скалы́;

3. перен. вы́бух, -ху м.;

революцио́нный взрыв рэвалюцы́йны вы́бух;

взрыв сме́ха вы́бух сме́ху;

4. филос. вы́бух, -ху м.;

5. лингв. вы́бух, -ху м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аглуша́льны, -ая, -ае.

Які можа аглушыць, надта моцны.

А. выбух.

|| наз. аглуша́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грымо́тны, -ая, -ае.

1. Які стварае гром, грымоты.

Грымотныя хмары.

2. Моцны, аглушальны.

Г. выбух.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узрыва́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (спец.).

Механізм, які выклікае выбух зарада ў міне, артылерыйскім снарадзе, ракеце, авіябомбе, тарпедзе і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вспы́шка ж.

1. успы́шка, -кі ж.;

вспы́шка по́роха успы́шка по́раху;

2. вы́бух, -ху ж.;

вспы́шка гне́ва вы́бух гне́ву.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)