ву́сны
‘губы, рот’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
ву́сны |
| Р. |
ву́снаў |
| Д. |
ву́снам |
| В. |
ву́сны |
| Т. |
ву́снамі |
| М. |
ву́снах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ву́сны
‘які вымаўляецца’
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ву́сны |
ву́сная |
ву́снае |
ву́сныя |
| Р. |
ву́снага |
ву́снай
ву́снае |
ву́снага |
ву́сных |
| Д. |
ву́снаму |
ву́снай |
ву́снаму |
ву́сным |
| В. |
ву́сны (неадуш.)
ву́снага (адуш.) |
ву́сную |
ву́снае |
ву́сныя (неадуш.)
ву́сных (адуш.) |
| Т. |
ву́сным |
ву́снай
ву́снаю |
ву́сным |
ву́снымі |
| М. |
ву́сным |
ву́снай |
ву́сным |
ву́сных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ву́сны², -ая, -ае.
Які вымаўляецца, не пісьмовы.
Вусная заява.
Вусная мова.
Вусная народная творчасць.
|| наз. ву́снасць, -і, ж. (спец.).
В. судовага разбору.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ву́сны¹, -аў.
Губы, рот.
Тонкія в.
Чуць з трэціх вуснаў (не непасрэдна, ад каго-н.). З вуснаў у в. (ад аднаго да другога).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ву́сны I, -наў ед. нет уста́;
◊ з ~наў у в. — из уст в уста́;
ва́шымі б ~намі ды мёд піць — погов. ва́шими бы уста́ми да мёд пить
ву́сны II у́стный; слове́сный;
~ная наро́дная тво́рчасць — у́стное наро́дное тво́рчество
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ву́сны 1, ‑аў; адз. няма.
Губы, рот. Тонкія замкнёныя вусны рабілі твар дзяўчыны разам з тым і крыху строгім і сур’ёзным. Колас. Святлелі твары ў людзей, што сустракалі.. [чараду машын], словы радасці вырываліся з вуснаў. Хадкевіч.
•••
З вуснаў у вусны — распаўсюджвацца шляхам перадачы жывым словам, не пісьмова і без дапамогі іншых сродкаў.
Чуць з трэціх вуснаў гл. чуць.
ву́сны 2, ‑ая, ‑ае.
Які вымаўляецца, не пісьмовы. Вусны пераказ. Вусная мова. // Не замацаваны пісьмова. Вусная народная творчасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́сны (БРС, Байк. і Некр.), ’губы’ (Касп.), вусніна ’губа’ (Касп.), рус. маск. усти́на ’тс’, славен. ustna, ustnica ’губа’, ustni ’губы’, серб.-харв. у̏сна ’губа’, у̏сни мн. л., макед. усна ’губа’, усни мн. л., балг. у́стна ’губа’, мн. л. у́стни. Прасл. *ustьna ’губа’, вытворнае ад *usta (Махэк₂, 671) хутчэй за ўсё ў выніку семантычнага згортвання словазлучэння *ustьna gǫba > ustьna. Параўн. таксама Трубачоў, Слав. языкозн. 5, 177, дзе звяртаецца ўвага на беларуска-паўднёваславянскі характар слова. Гл. вуста.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сма́глы, -ая, -ае.
Перасохлы, сасмаглы.
Смаглыя вусны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ссо́хлы, -ая, -ае.
1. Пра расліны: які звяў, засох, загінуў ад неспрыяльных умоў.
С. куст бэзу.
2. Сасмяглы, шурпаты (пра вусны).
Ссохлыя вусны.
3. перан. Схуднелы (пра чалавека; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)