вус гл. вусы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ву́с

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ву́с ву́сы
Р. ву́са вусо́ў
Д. ву́су вуса́м
В. ву́с ву́сы
Т. ву́сам вуса́мі
М. ву́се вуса́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вус м.

1. (род. ву́са) ус;

2. (род. ву́су) собир. ус;

кіто́вы в. — кито́вый ус;

◊ і ў в. не дзьме — и в ус не ду́ет;

мата́ць на в. — мота́ть на ус

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вус,

гл. вусы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вус, укр. вус, рус. ус, польск. wąs, чэш. vous, славац. fúz, в.-луж. wusy мн. л., палаб. vǫs ’барада’, славен. vȏs ’вус’, балг. дыял. въс ’барада, волас’. Прасл. *vǫsъ або *ǫsъ; параўн. ст.-прус. wanso ’першая расліннасць на твары’, ст.-ірл. fés ’барада’, грэч. ἴονθος ’юначая барада’ (*vi‑vondho‑) і інш. (Махэк₂, 697; Фасмер, 4, 169 і 477; БЕР, 1, 214; Брукнер, 604; Слаўскі, 1, 266).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ву́сы, -о́ў, адз. вус, ву́са, м.

1. Валасы над верхняй губой у мужчын.

Ён носіць в.

Адгадаваць в.

2. У жывёл: шчаціністыя валасы па баках верхняй губы.

Кот варушыць вусамі.

3. Тое, што і вусікі (у 2 і 3 знач.).

◊

І ў вус (сабе) не дзьме (разм.) — не турбуецца, не клапоціцца ні пра што.

Матаць (сабе) на вус што (разм.) — запамінаць з якой-н. мэтай, прымячаць.

Самі з вусамі (разм., жарт.) — не горшыя за іншых.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кито́вый кіто́вы;

кито́вый ус кіто́вы вус.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сом, -а, мн. самы́, само́ў, м.

Вялікая прэснаводная рыба сямейства сомавых з вусамі і целам без лускі.

|| прым. со́мавы, -ая, -ае і со́маў, -мава.

Сомавая юшка.

Сомаў вус.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кіто́вы кито́вый;

○ к. вус — кито́вый ус

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дуць, дую, дуеш, дуе; незак.

Разм. Тое, што і дзьмуць.

•••

І ў вус (сабе) не дуе — тое, што і у вус (сабе) не дзьме (гл. дзьмуць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)