вор зло́дзей, -дзея м., мн. зладзе́і, -дзе́яў,
◊
на во́ре ша́пка гори́т погов. на зло́дзеі ша́пка гары́ць; ≅ хто парася́ ўкраў, таму́ ў вуша́х пішчы́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вор 1 ’мех, мяшок’ (Нас., Сцяшк., Янк. БП), ворак ’мяшочак’ (Нас., Сцяшк., Шатал., Вешт.); ’мяшочак для адкідвання сыру’ (Мат. Гом.). Запазычанне з польск. wór, worek ’мех, торба’ (Кюне, Poln., 115; Булыка, Запазыч., 69).
Вор 2 ’хлеў’ (Нас., Рам., 8, 327); ’двор для жывёлы’ (Бяльк.). Рус. вор, во́ра ж. р. ’плот, агароджа’, дыял. таксама ’агляд рыбалоўнага садка’, укр. вори́на ’жэрдка для агароджы’, ст.-рус. воръ м. р., вора ж. р. ’тс’, чэш. vor ’плыт’. Звязе на з рус. верать ’усоўваць, хаваць, укладваць, капацца’, ст.-слав. въврѣти ’ўсунуць’, чэш. ‑vříti ’-крываць’. Роднасныя таксама літ. vãras ’жэрдка ў плоце, агароджы’, apìvaras ’загон’, гон., warjan ’перашкаджаць’, оск. veru наз. скл. мн. л. ’дзверы’ (Фасмер, 1, 350; Махэк₂, 697). Гл. таксама ворык.
Вор 3 ’злодзей, выкрадальнік’ (Нас., Бяльк.). Запазычанне з рус. вор ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
карма́нный кішэ́нны;
карма́нные де́ньги кішэ́нныя гро́шы;
карма́нный вор кішэ́нны зло́дзей;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
воровски́ нареч., разг. па-зладзе́йску; (украдкой) крадко́м; (как вор) як зло́дзей;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
На́вар ’двор для скаціны’ (Бяльк.). Да вор ’загарадка, агароджа’, утворана хутчэй за ўсё з першапачатковага прыназоўнага словазлучэння на вор, гл. у Бялькевіча навыр ’пад карову, даіць карову (і на двор)’. Паралельна да надворак ’двор’, параўн. ворак ’двор для скаціны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зло́дзей (мн. зладзе́і, -дзе́яў) м. вор, похити́тель;
◊ на ~дзеі ша́пка гары́ць — погов. на во́ре ша́пка гори́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рыбачо́к ’светлячок’ (вор., Шат.). Ад рабачо́к < раба́к (гл.) са сцяжэннем ненаціскной галоснай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ворык ’двор для жывёлы ці хлеў’ (Бяльк., Яшк., маг.). Рус. ворок ’тс’. Да вор 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вур ’плот з жэрдак’ зах.-палес. (Бел.-укр. ізал.). Да вор ’тс’ з лабіялізацыяй, параўн. вун ’ён’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наворысты ’пахілены (пра дрэва)’ (лельч., Нар. лекс.), ’пахілы, нахілены (пра дрэва)’ (ТС). Відаць, належыць да вялікай групы слоў з коранем ‑ver‑j‑vor‑, якія абазначаюць розныя жэрдкі, рычагі, загароды і пад., параўн. палес. вор ’плот у дзве ці тры жэрдкі’, укр. ворина ’калок у частаколе’, забора ’калок, якім закрываюць вароты’, славен. navor ’рычаг’ і інш., усе да *verati ’ўсоўваць’. Гл. вор 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)