верхала́з
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
верхала́з |
верхала́зы |
| Р. |
верхала́за |
верхала́заў |
| Д. |
верхала́зу |
верхала́зам |
| В. |
верхала́за |
верхала́заў |
| Т. |
верхала́зам |
верхала́замі |
| М. |
верхала́зе |
верхала́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
верхала́з, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Спецыяліст па выкананні работ на вялікай вышыні.
2. Гарэза, свавольнік (разм.).
|| ж. верхала́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак (да 2 знач.; разм.).
|| прым. верхала́зны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Верхалазныя работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
верхала́з м., спец. верхола́з
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
верхала́з, ‑а, м.
1. Рабочы, спецыяліст па выкананню работ на вялікай вышыні. [Сусед:] — Пачынаў юнак у тэлеграфнай калоне, верхалазам па слупах. Шынклер.
2. Разм. Гарэза, свавольнік. Сабраўшы каманду такіх, як і ён сам, верхалазаў, Генька Собаль.. пераказваў змест кнігі. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
верхола́з верхала́з, -за м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Вірхала́с, вірхьла́сіна, вірхьла́ска ’свавольнік’ (міёр., З нар. сл.). Да верхалаз, верх (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лозік ’верхалаз’, ’ласун’ (Бяльк.). Да ла́зік, ла́зіць (гл.). Пераход а > о, як у тайна — утойваць, сядзе — пасодзім (Карскі, 1, 98–99).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лаза́к ’верхалаз’ (добр., Мат. Гом.), рус. лавак, лазика ’той, хто добра лазіць па дрэвах’, ’абівальшчык кедравых шышак’, н.-луж. lazak ’той, хто лазіць’. Да лазіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Акаё́ман ’верхалаз’ (Бяльк.). Мабыць, недакладнае тлумачэнне да акаёмы ’адчайны’ (гл. каяцца). Параўн. рус. паўн. і ўсх. окаём ’нягоднік, неслух, ашуканец’. Гл. таксама каём ’шустры, бойкі’ (Мартынаў, Бел.-рус. ізал., 69). Іншая версія: (Цыхун, Бел.-рус. ізал., 91) да оком яти, рус. окоёмный ’скупы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́зік ’той, хто ўсюды лазіць, сваволіць, верхалаз’ (міёр., З нар. сл.). Малапольск. łazik ’бадзяга, здольны і ўкрасці што-небудзь’, у літаратурнай мове — новае, але ёсць некалькі вытворных. Відаць, бел. лексема запазычана з польскай мовы на ўсходніх крэсах. Утворана ад дзеясл. łazić пры дапамозе суф. ‑ik (Слаўскі, 5, 68). Гл. лазікаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)