валі́цца, валю́ся, ва́лішся, ва́ліцца; незак.

Падаць уніз.

В. на зямлю.

В. з ног ад стомы.

◊

Ад (з) ветру валіцца (разм.) — пра слабасільнага чалавека.

Ва́ліцца з рук (разм.) — не ладзіцца, не атрымліваецца, не ўдаецца (з-за адсутнасці жадання, настрою і пад. — пра работу, справу і пад.).

|| зак. павалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца і звалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

валі́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. валю́ся ва́лімся
2-я ас. ва́лішся ва́ліцеся
3-я ас. ва́ліцца ва́ляцца
Прошлы час
м. валі́ўся валі́ліся
ж. валі́лася
н. валі́лася
Загадны лад
2-я ас. валі́ся валі́цеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час ва́лячыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

валі́цца I несов.

1. вали́ться, па́дать;

2. страд. вали́ться, опроки́дываться; сва́ливаться; см. валі́ць I;

◊ рабо́та з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится;

в. з ног — вали́ться с ног;

ад (з) ве́тру в. — от ве́тра вали́ться;

ва́ліцца це́раз го́рла — хвата́ет по го́рло;

на бе́днага Мака́ра ўсе шы́шкі ва́ляцца — погов. на бе́дного Мака́ра все ши́шки ва́лятся

валі́цца II несов., страд. валя́ться; би́ться; ката́ться; см. валі́ць III

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

валі́цца, валюся, валішся, валіцца; незак.

1. Падаць на зямлю, вывальвацца. [Сцяпан] ідзе і дастае з-за абраза каляндар, адтуль валіцца на зямлю фатаграфія. Купала. Рукі.. [Зосіны] калаціліся, і лён валіўся на зямлю. Крапіва. // Падаць, трацячы апору; рушыцца. Валяцца дрэвы, зламаныя выбуховымі хвалямі. Мележ. Прыемна пазіраць, як кланяецца камбайну збажына, як планкі матавіла хапаюць сцябліны, і яны, падрэзаныя, валяцца на транспарцёр. Шамякін. // Хутка апускацца, лажыцца на што‑н. ад стомы, зморанасці. Ад рання да позняй ночы працавалі жанчыны, а потым валіліся на салому ў сваіх катухах. Маўр.

2. Схіляцца, нізка апускацца. [Габрусь:] — А дзе яна, сіла тая, калі ногі ледзь трымаюць, калі галава на грудзі валіцца? Шынклер.

3. Зал. да валіць (у 1, 2, 3 і 6 знач.).

•••

Ад (з) ветру валіцца — пра слабасільнага чалавека, які ледзь стаіць на нагах.

Валіцца з ног — падаць ад стомы, зморанасці, хваробы.

Валіцца з рук — а) аб нежаданне няўменні працаваць; аб адсутнасці зацікаўленасці ў працы; б) выпадаць з рук ад стомы, хвалявання. Матка яшчэ завіхалася, калі .. [Апейка] прыязджаў, бы і не чула стомы, а ў бацькі ўсё валілася з рук. Мележ.

З горла валіцца — тое, што і з горла лезе (гл. лезці).

Цераз горла валіцца — у вялікай колькасці, шмат.

Шапка валіцца гл. шапка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павалі́цца гл. валіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

расхвалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак. (разм.).

Пачаць празмерна хваліцца.

|| незак. расхва́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абвалі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ва́ліцца; зак.

Абрынуцца, разбурыцца.

Столь абвалілася.

|| незак. абва́львацца, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вали́ться несов.

1. в разн. знач. валі́цца;

с тре́ском вали́лись дере́вья з трэ́скам валі́ліся дрэ́вы;

ша́пка ва́лится с головы́ ша́пка ва́ліцца з галавы́;

воз ва́лится на́ бок воз ва́ліцца на бок;

забо́р ва́лится плот ва́ліцца;

3. страд. валі́цца; зва́львацца; см. вали́ть​I;

◊

вали́ться из рук валі́цца з рук;

вали́ться с ног валі́цца з ног.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ува́ливаться​II несов.

1. ува́львацца; зва́львацца, валі́цца;

2. страд. ува́львацца; зва́львацца, валі́цца; см. ува́ливать​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нахвалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак.

1. Нагаварыць пра сябе многа добрага.

2. кім-чым. Вельмі пахваліць (звычайна з адмоўем).

Маці сынам не нахваліцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)