бур’я́н, -у́, м., зб.
Агульная назва буйнасцябловага пустазелля.
Поле зарасло бур’янам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бур’я́н
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бур’я́н |
бур’яны́ |
| Р. |
бур’яну́ |
бур’яно́ў |
| Д. |
бур’яну́ |
бур’яна́м |
| В. |
бур’я́н |
бур’яны́ |
| Т. |
бур’яно́м |
бур’яна́мі |
| М. |
бур’яне́ |
бур’яна́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бур’я́н, -ну́ м., собир. бурья́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бур’я́н, ‑у, м., зб.
Агульная назва буйнасцябловага пустазелля; наогул усякае пустазелле. За гумном.. на высокім узгорку тырчыць аброслы бур’яном нямецкі дот, яшчэ з першай сусветнай вайны. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бур’я́н 1 ’бур’ян’ (БРС). Рус. бурья́н, укр. бурʼя́н. Падобныя формы ёсць і ў іншых славян: балг. бу́рен ’тс’, серб.-харв. бу́рјан ’Sambucus ebulus’, славац. burina, польск. burzan (< укр.; Слаўскі, 1, 51) і г. д. Этымалогія слова вельмі няпэўная (чэш. burina, buřeň з славац. burina; чэш. buřan з рус. бурьян; Махэк₂, 77); яно лічыцца няясным па паходжанню (Слаўскі, 1, 51; Махэк₂, 77). Старыя версіі (сувязь з пырей: Патабня, РФВ, 4, 189, праформа *prujanъ; сувязь з ням. Baldrian, лац. valeriana: Праабражэнскі, 1, 55; роднаснасць з былиѥ: Младэнаў, 50) не пераконваюць (Рудніцкі, 1, 269, лічыць, што тлумачэнне Патабні ўсё ж найбольш падыходзіць). Фасмер (1, 249–250) думае пра сувязь з рус. бури́ть ’раскідваць’ (бурьян, ’тое, што пышна разраслося’). БЕР, 1, 91: сувязь з *bujьnъ ’буйны’ (там і агляд слав. форм). Незразумела Шанскі, 1, Б, 236 (ад асновы бур‑|был‑: былинка). Параўн. і Прыцак, IJSLP, 8 (1964), 41–45. Гл. яшчэ Кніежа, 113; MESz, 1, 391–392 (венг. burján < слав.).
Бур’я́н 2 ’навальніца з вялікім ветрам; бура’ (Яшкін). Адбыць, кантамінаванае слова: буран, бура + буяць, буян?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
быллё, -я́, н., зб.
Высакарослае сцяблістае пустазелле; бур’ян.
◊
Зарасло (парасло) быллём (разм.) — адышло ў нябыт, даўно забыта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бурья́н м., собир. бур’я́н, -ну́ м., пустазе́лле, -лля ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нязжы́ты, ‑ая, ‑ае.
Такі, ад якога яшчэ не пазбавіліся, які не зжылі. Бур’ян, шурпатыя будкі дачасных будынкаў, зямлянкі. Гэта яшчэ ўсё старое, нязжытае. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рыжэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак.
1. Станавіцца рыжым, рыжэйшым.
Валасы рыжэюць.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Віднецца (пра што-н. рыжае).
На палянах рыжэе леташні бур’ян.
|| зак. зрыжэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е (да 1 знач.) і парыжэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
быллё, ‑я, н., зб.
Высакарослае сцяблістае пустазелле; бур’ян. На свежых пожнях глыбей у зямлю палезла карэнне былля. Гартны. Пасекі пачыналі зарастаць быллём і палыном. Чарот.
•••
Зарасці (парасці) быллём гл. зарасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)