буда́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. буда́н буданы́
Р. будана́ будано́ў
Д. будану́ будана́м
В. буда́н буданы́
Т. будано́м будана́мі
М. будане́ будана́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

буда́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Шалаш з галін або саломы для часовага жылля.

2. Верх, пакрыццё павозкі (разм.).

|| прым. будано́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

буда́н, -на́ м. шала́ш;

◊ з мі́лым рай і ў будане́ — с ми́лым рай и в шалаше́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

буда́н, ‑а, м.

1. Буда з галля, саломы ці тонкага бярвення для часовага жылля; шалаш. Па ўсім беразе людзі секлі лазу, рабілі буданы, накрывалі іх свежай травою. Лупсякоў.

2. Разм. Верх, пакрыццё павозкі. Невялікія замораныя конікі цягнулі вазы, нагружаныя бедным сялянскім скарбам і пакрытыя палатнянымі буданамі. Лобан.

[Цюрк.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Буда́н ’будан’ (БРС, Янк. II), ’будынак, жыллё, хата і да т. п.’ (слаўг., Яшкін). Паколькі ўтварэнне ад бу́да́ ’жыллё, будан і да т. п.’ вельмі няпэўнае (па якой мадэлі?), то трэба буда́н лічыць ідэнтычным па паходжанню з байда́н (гл.) ’будан, выган, адкрытае месца і да т. п.’, рус. байда́н, буйда́н ’адкрытае месца, узвышша і да т. п.’ Усё з майда́н (са зменай м|б у цюрк. мовах; падрабязней гл. пад байда́н, там і некаторая літ-pa). На запазычанае слова, мабыць, аказала ўплыў слова бу́да́ ’жыллё і да т. п.’ Ад буда́н утвораны (суф. ‑аш) буда́ш, буда́ч ’будка, будан’ і будала́ш ’тс’ (Яшкін). Словаўтварэнне апошняга не вельмі яснае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шала́ш, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Тое, што і будан.

|| прым. шала́шны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шала́ш, -ша́ м., см. буда́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, буд, ж.

1. Крытая скурай або брызентам карэта, брычка, воз і пад.

2. Верх над карэтай, брычкай.

3. Шалаш, будан.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

забуры́ць, ‑буру, ‑бурыш, ‑бурыць; зак., што.

Разм. Прымусіць упасці; абрушыць, абваліць. Забурыць плот. Забурыць будан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

курэ́нь, кураня́, мн. курані́, куранёў, м.

1. У некаторых мясцовасцях Беларусі: будан (разм.).

2. Жылая хата ў некаторых месцах Украіны і Прыдоння.

3. Асобная частка Запарожскага войска, а таксама яе стан (гіст.).

|| прым. куранны́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).

К. атаман.

Выбіраць кураннога (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)