брыке́т, -у, М -ке́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Плітка, цаглінка з якога-н. спрасаванага матэрыялу.
Тарфяны б.
Вугальны б.
2. зб. Прасаваны торф або вугаль як паліва.
Тапіць у хаце брыкетам.
|| прым. брыке́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
брыке́т
‘прасаваны торф, вугаль’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
брыке́т |
| Р. |
брыке́ту |
| Д. |
брыке́ту |
| В. |
брыке́т |
| Т. |
брыке́там |
| М. |
брыке́це |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
брыке́т
‘адна плітка, цаглінка’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
брыке́т |
брыке́ты |
| Р. |
брыке́та |
брыке́таў |
| Д. |
брыке́ту |
брыке́там |
| В. |
брыке́т |
брыке́ты |
| Т. |
брыке́там |
брыке́тамі |
| М. |
брыке́це |
брыке́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
брыке́т, ‑а і ‑у, М ‑кеце, м.
1. ‑а. Плітка, цаглінка з якога‑н. спрасаванага матэрыялу. Тарфяныя брыкеты з’яўляюцца высакаякасным апалам. «Беларусь». А Заслонаў ужо вучыў, як рабіць вугальныя брыкеты, як пры дапамозе пяску і вады выводзіць са строю паравозы і аўтамашыны. Шчарбатаў.
2. ‑у, зб. Разм. Прасаваны торф або вугаль у выглядзе цаглінак. Надбудова тая — элеватар для фрэзернага торфу, з якога мы робім брыкет. Галавач.
[Фр. briquette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Брыке́т. Рус. брике́т, укр. брике́т. Новае запазычанне з франц. briquette ’тс’ (< brique ’цэгла’). Шанскі, 1, Б, 197.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брике́т техн. брыке́т, -ту и (об отдельной кирпичине) -та м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Таршы́на, ’тарфіна, кавалак торфу’ (Юрч.), таршы́нка ’брыкет торфу’ (Ян.). Ад торх (гл. торф) як порах — парушынка, парушына, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фрэ́зерны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да фрэзы, фрэзера. Фрэзерная галоўка. // Забяспечаны фрэзай, з фрэзай (у 1 знач.). Фрэзерны станок. // Звязаны з выкарыстаннем фрэзы (у 1 знач.). Віташкевіч становіцца гаспадаром складанага станка, на якім выконваюцца такарныя, свідравальныя, расточныя і фрэзерныя работы. Кавалёў. // Атрыманы з дапамогай фрэзы (у 2 знач.). Надбудова тая — элеватар для фрэзернага торфу, з якога мы робім брыкет. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надбудо́ва, ‑ы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. надбудаваць.
2. Тое, што надбудавана. Прафесар паказаў рукой на будынак. — У гэтай палове сама станцыя, — сказаў ён, — а злева сушыльнае аддзяленне брыкетнага завода. Надбудова тая — элеватар для фрэзернага торфу, з якога мы робім брыкет. Галавач. // Закрытыя памяшканні на верхняй палубе судна, якія цягнуцца ад аднаго борта да другога. Страла ўпала з вышыні. Але на палубнай надбудова нікога не было. Значыць, яна кімсьці была, загадзя прымацавана і старанна нацэлена. Гамолка.
3. Паняцце гістарычнага матэрыялізму — сукупнасць ідэалагічных адносін, поглядаў і ўстаноў пэўнага грамадства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)