бога́ч бага́ч, -ча м., багаты́р, -ра́ м., багаце́й, -це́я м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

багаты́р, -ра́ м. (тот, кто обладает богатством) бога́ч, богате́й, толстосу́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бай I м., дорев. бай, бога́ч

бай II м. (мифическое существо) ска́зочник

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бага́ч II, -ча́ м., рел. Рождество́ Пресвято́й Богоро́дицы

бага́ч I, -ча́ м. бога́ч, богате́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бага́ч, бога́ч ’агонь’ (палес., Маш.), ’агонь, вогнішча, касцёр (палес., вусн. паведамл. Краўчука: разложы́ багачу́ погріцца), агонь, што дабываеце крэсівам’ (палес., вусн. паведамл. Краўчука). Слова амаль што знікла. Укр. бага́ч, бога́ч ’агонь, вогнішча, касцёр’. Бясспрэчна, звязана з укр. бага́ття ’агонь’ (гл. Маш., 159). Народная этымалогія тлумачыць назву багач тым, што агонь можа зрабіць багата шкоды, унясе багата маёмасці (гл. Маш., там жа; таксама ўласныя запісы. — Р. К.). Патабня (ЖСт, 1891, 111, 117) лічыць, што ў аснове назвы ляжыць міфалагічнае ўяўленне агню багацеем, і параўноўвае з гэтым уяўленне ў Рыгведзе Агні-домаўладыкі валадаром багаццяў. Сюды ж бага́ч, бага́тнік ’свята 8.IX’ (Шат., Інстр. II).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

багаце́й I сущ., м., разг. бога́ч, богате́й, толстосу́м

багаце́й II нареч. сравнит. ст. бога́че, побога́че

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Воўк (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк.). Рус. волк, укр. вовк, ст.-рус. вълкъ, ст.-слав. влькъ, польск. wilk, каш. vêlk, vilk, в.-луж. wjelk, н.-луж. weľk, чэш., славац. vьklъ, серб.-харв. ву̑к, славен. vȏłk, балг. вълк, макед. волк. Прасл. vьlkъ. Роднаснае літ. vil̃kas, лат. vìlks, гоц. wulfs, алб. ulk, ст.-інд. vr̥̄́kas, авест. vəhrka‑, грэч. λύκος, лац. lupus (запазычана з сабін.) (Траўтман, 359; Вальдэ, 447; Уленбек, 291; Богач, LF, 33, 103 і наст.; Шпехт, KZ, 66, 26 і наст.). Узыходзіць да і.-е. ue̯l‑ ’рваць’, г. зн. воўк ’той, які разрывае, раздзірае’ (Праабражэнскі, 1, 92; Фасмер, 1, 338; Шанскі, 1, В, 148). Сюды ж валачыць (гл.). У грэч. λύκος і лац. lupus, якія ўзыходзяць да і.-е. *lukos, адбылася табуістычная метатэза (Трубачоў, ВСЯ, 3, 123). Абаеў (ОЯФ, 1, 592 і наст.) указвае на верагоднасць захавання спрадвечна лац. *vulcus, *volkus ’воўк’ у Vulkānus ’бог Вулкан’. Карнуа (Трубачоў, Дополн., 338) параўноўвае апошнюю лексему з грэч. Ϝελχανός ’Зеўс у крыцян’ і хец. u̯alh̯‑ ’біць’, адкуль этрус. vel, velx.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бе́дны

1. (неимущий) бе́дный, несостоя́тельный;

2. бе́дный, ску́дный, убо́гий;

~ная раслі́ннасць — бе́дная (ску́дная, убо́гая) расти́тельность;

3. (с малым содержанием чего-л.) то́щий;

б. ву́галь — то́щий у́голь;

4. (несчастный) бе́дный;

5. в знач. сущ. ни́щий, убо́гий;

~ная галава́ — бе́дная голова́;

бага́ты ~наму не спагада́епосл. сы́тый голо́дного не разуме́ет;

бага́ты дзі́віцца, чым б. жы́віццапосл. бога́ч удивля́ется, чем бедня́к пробавля́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыві́цца несов.

1. в разн. знач. пита́ться; (кое-как — ещё) пробавля́ться;

ла́стаўкі жы́вяцца насяко́мымі — ла́сточки пита́ются насеко́мыми;

ж. падзённай рабо́тай — пробавля́ться подённой рабо́той;

тка́нкі чалаве́чага аргані́зма жы́вяцца кісларо́дам — тка́ни челове́ческого органи́зма пита́ются кислоро́дом;

ж. чу́ткамі — пита́ться слу́хами;

два дні мы жыві́ліся то́лькі я́гадамі — два дня мы пробавля́лись то́лько я́годами;

2. извлека́ть по́льзу (вы́году);

бага́ты дзі́віцца, чым бе́дны жы́віццапосл. бога́ч удивля́ется, чем бедня́к пробавля́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бага́ты

1. бога́тый; (о человеке — ещё) состоя́тельный, иму́щий;

б. калга́с — бога́тый колхо́з;

2. бога́тый; оби́льный; плодоро́дный; изоби́льный;

б. ўраджа́й — бога́тый (оби́льный) урожа́й;

~тая хле́бам краі́на — бога́тая хле́бом страна́;

~тыя зе́млі — плодоро́дные зе́мли;

3. (изобилующий благами, природными богатствами) благода́тный;

б. край — благода́тный край;

4. бога́тый, роско́шный; наря́дный;

~тае ўбра́нне — бога́тый (роско́шный) наря́д;

5. (удовлетворяющий высшим требованиям, содержательный) бога́тый;

~тая мо́ва рама́на — бога́тый язы́к рома́на;

6. в знач. сущ. бога́тый;

за́днім ро́зумам б. — за́дним умо́м кре́пок;

б. бе́днаму не спагада́епосл. сы́тый голо́дного не разуме́ет;

б. Маце́й: по́ўна ха́та дзяце́йпосл. у бога́того теля́та, а у бе́дного ребя́та;

б. дзі́віцца, чым бе́дны жы́віццапосл. бога́ч удивля́ется, чем бедня́к пробавля́ется;

чым б., тым і ра́дыпогов. чем бога́ты, тем и ра́ды;

~таму чорт дзяце́й калы́шапосл. у бога́того чёрт дете́й кача́ет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)