бога́ч бага́ч, -ча м., багаты́р, -ра́ м., багаце́й, -це́я м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

багаты́р, -ра́ м. (тот, кто обладает богатством) бога́ч, богате́й, толстосу́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бай I м., дорев. бай, бога́ч

бай II м. (мифическое существо) ска́зочник

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бага́ч II, -ча́ м., рел. Рождество́ Пресвято́й Богоро́дицы

бага́ч I, -ча́ м. бога́ч, богате́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бага́ч, бога́ч ’агонь’ (палес., Маш.), ’агонь, вогнішча, касцёр (палес., вусн. паведамл. Краўчука: разложы́ багачу́ погріцца), агонь, што дабываеце крэсівам’ (палес., вусн. паведамл. Краўчука). Слова амаль што знікла. Укр. бага́ч, бога́ч ’агонь, вогнішча, касцёр’. Бясспрэчна, звязана з укр. бага́ття ’агонь’ (гл. Маш., 159). Народная этымалогія тлумачыць назву багач тым, што агонь можа зрабіць багата шкоды, унясе багата маёмасці (гл. Маш., там жа; таксама ўласныя запісы. — Р. К.). Патабня (ЖСт, 1891, 111, 117) лічыць, што ў аснове назвы ляжыць міфалагічнае ўяўленне агню багацеем, і параўноўвае з гэтым уяўленне ў Рыгведзе Агні-домаўладыкі валадаром багаццяў. Сюды ж бага́ч, бага́тнік ’свята 8.IX’ (Шат., Інстр. II).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

багаце́й I сущ., м., разг. бога́ч, богате́й, толстосу́м

багаце́й II нареч. сравнит. ст. бога́че, побога́че

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Desunt inopiae multa, avaritiae omnia

У беднасці многага няма, у скупасці нічога няма.

У бедности многого нет, у скупости ничего нет.

бел. Прагнасць заўсёды зламае гордасць, а беднасць ‒ не ў кожнага. Бедны беднага не цураецца, багаты нікому не рад.

рус. Скупой богач беднее нищего. Убогий во многом нуждается, а скупой во всём. Убогого одна нужда гнетёт, скупо го ‒ две.

фр. Un riche avare est plus pauvre qu’un gueux (Скупой богач беднее нищего). L’homme chiche n’est jamais riche (Скупой никогда не бывает богатым).

англ. The poor man needs much the miser everything (Бедному надо много, скупому ‒ всё).

нем. Geiz ist die größte Armut (Жадность ‒ самая большая бедность).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Воўк (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк.). Рус. волк, укр. вовк, ст.-рус. вълкъ, ст.-слав. влькъ, польск. wilk, каш. vêlk, vilk, в.-луж. wjelk, н.-луж. weľk, чэш., славац. vьklъ, серб.-харв. ву̑к, славен. vȏłk, балг. вълк, макед. волк. Прасл. vьlkъ. Роднаснае літ. vil̃kas, лат. vìlks, гоц. wulfs, алб. ulk, ст.-інд. vr̥̄́kas, авест. vəhrka‑, грэч. λύκος, лац. lupus (запазычана з сабін.) (Траўтман, 359; Вальдэ, 447; Уленбек, 291; Богач, LF, 33, 103 і наст.; Шпехт, KZ, 66, 26 і наст.). Узыходзіць да і.-е. ue̯l‑ ’рваць’, г. зн. воўк ’той, які разрывае, раздзірае’ (Праабражэнскі, 1, 92; Фасмер, 1, 338; Шанскі, 1, В, 148). Сюды ж валачыць (гл.). У грэч. λύκος і лац. lupus, якія ўзыходзяць да і.-е. *lukos, адбылася табуістычная метатэза (Трубачоў, ВСЯ, 3, 123). Абаеў (ОЯФ, 1, 592 і наст.) указвае на верагоднасць захавання спрадвечна лац. *vulcus, *volkus ’воўк’ у Vulkānus ’бог Вулкан’. Карнуа (Трубачоў, Дополн., 338) параўноўвае апошнюю лексему з грэч. Ϝελχανός ’Зеўс у крыцян’ і хец. u̯alh̯‑ ’біць’, адкуль этрус. vel, velx.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бе́дны

1. (неимущий) бе́дный, несостоя́тельный;

2. бе́дный, ску́дный, убо́гий;

~ная раслі́ннасць — бе́дная (ску́дная, убо́гая) расти́тельность;

3. (с малым содержанием чего-л.) то́щий;

б. ву́галь — то́щий у́голь;

4. (несчастный) бе́дный;

5. в знач. сущ. ни́щий, убо́гий;

~ная галава́ — бе́дная голова́;

бага́ты ~наму не спагада́е — посл. сы́тый голо́дного не разуме́ет;

бага́ты дзі́віцца, чым б. жы́віцца — посл. бога́ч удивля́ется, чем бедня́к пробавля́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жыві́цца несов.

1. в разн. знач. пита́ться; (кое-как — ещё) пробавля́ться;

ла́стаўкі жы́вяцца насяко́мымі — ла́сточки пита́ются насеко́мыми;

ж. падзённай рабо́тай — пробавля́ться подённой рабо́той;

тка́нкі чалаве́чага аргані́зма жы́вяцца кісларо́дам — тка́ни челове́ческого органи́зма пита́ются кислоро́дом;

ж. чу́ткамі — пита́ться слу́хами;

два дні мы жыві́ліся то́лькі я́гадамі — два дня мы пробавля́лись то́лько я́годами;

2. извлека́ть по́льзу (вы́году);

◊ бага́ты дзі́віцца, чым бе́дны жы́віцца — посл. бога́ч удивля́ется, чем бедня́к пробавля́ется

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)