халу́па, -ы, мн. -ы, -лу́п, ж.
Невялікая бедная хата.
Жыць у халупе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
беспаса́жніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж. (уст.).
Бедная дзяўчына, якая не мае пасагу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падзо́л, -у, м.
Бедная на пажыўныя элементы шаравата-белая глеба.
|| прым. падзо́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бе́дны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
бе́дны |
бе́дная |
бе́днае |
бе́дныя |
| Р. |
бе́днага |
бе́днай
бе́днае |
бе́днага |
бе́дных |
| Д. |
бе́днаму |
бе́днай |
бе́днаму |
бе́дным |
| В. |
бе́дны (неадуш.)
бе́днага (адуш.) |
бе́дную |
бе́днае |
бе́дныя (неадуш.)
бе́дных (адуш.) |
| Т. |
бе́дным |
бе́днай
бе́днаю |
бе́дным |
бе́днымі |
| М. |
бе́дным |
бе́днай |
бе́дным |
бе́дных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
бе́дны, -ая, -ае.
1. Які не мае дастаткова матэрыяльных сродкаў; небагаты, незаможны.
Б. чалавек.
2. Аднастайны, мізэрны; які мае недахоп у чым-н.
Бедная расліннасць.
Б. слоўнікавы запас.
3. Нешчаслівы, які выклікае спачуванне да сябе.
Беднае дзіця.
4. Танны, просты.
Б. гардэроб.
Бедная вопратка.
|| наз. бе́днасць, -і, ж. (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
насі́лу, прысл.
З вялікімі цяжкасцямі, ледзь-ледзь. Насілу дайсці. Насілу ўратавацца. □ Перадрыжала бедная Аленка на экзаменах. Насілу-насілу паступіла. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кур’ёз, ‑у, м.
Недарэчны выпадак, смешнае здарэнне. Бедная слоўная палітра прыводзяць часамі проста да кур’ёзаў, калі сур’ёзнае становіцца смешным. Скрыган.
[Ад фр. curieux, curieuse — забаўны, цікавы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэразём, ‑у, м.
Светлая глеба пустынных ці пустынна-стэпавых раёнаў, бедная перагноем, з вялікай колькасцю солей, урадлівасць якой дасягаецца толькі шляхам арашэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бе́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае або мае вельмі мала сродкаў на жыццё; незаможны; проціл. багаты. Панская зямля і маёмасць былі канфіскаваны і перададзены батракам і бедным сялянам. Кавалёў. / у знач. наз. бе́дны, ‑ага, м. Багаты беднаму не сябра. Прыказка.
2. Аднастайны, мізэрны. Расліннасць на поўначы бедная. □ [Тапурыя] марыў аб незвычайных прыгодах, аздабляючы вымыслам сваё беднае на падзеі і ўражанні жыццё. Самуйлёнак.
3. Які мае недахоп у чым‑н., змяшчае ў сабе мала чаго‑н. Вучні трэціх класаў школ з рускай мовай навучання толькі пачынаюць вывучаць беларускую мову, слоўнікавы запас іх вельмі бедны, у іх не хапае слоў для выказвання сваіх думак і пачуццяў. Самцэвіч. І была яна, мусіць, такою мізэрнаю, гэтая бедная радасць, што яе цьмяны праменьчык не дасягае сённяшняга дня і не грэе старое сэрца чалавека... Самуйлёнак.
4. Які выклікае спачуванне да сябе; нешчаслівы. Не паспела бедная дзяўчына павесіць пад страху серп, як прыйшлося ўзяць у рукі сахор — пакідаць гной, растрасаць яго на полі. Чарнышэвіч.
5. Танны, просты, небагаты. Вопратка па хадаках была бедная: шарачковыя штаны, кужэльная сарочка, саматканыя світкі, не падобныя на тутэйшыя. Пальчэўскі. Бедная была кватэра, нізкая, цёмная, з дзіркамі ў падлозе і сценах. Маўр.
•••
Бедная галава гл. галава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Падзо́л ’бедная солямі глеба шэравата-белага колеру’ (ТСБМ), падзо́ла (Касп.), падзо́лле (Бяльк.), падзо́ліца, падзо́ль (Сл. ПЗБ), падзо́ліца (Мат. Гом.) ’тс’. Да зала (гл.) па колеру глебы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)