Башня́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Башня́ |
| Р. |
Башні́ |
| Д. |
Башні́ |
| В. |
Башню́ |
| Т. |
Башнё́й Башнё́ю |
| М. |
Башні́ |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ба́шня в разн. знач. ве́жа, -жы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Башня ’чатырохвугольны стог пад страхой’ (ДАБМ, 879). Укр. башня (у XVII ст.) ’вежа’. Запазычанне з рус. ба́шня ’вежа’, якое з’явілася ў XVI ст. як пераафармленне старога башта (гл.). Да рус. слова параўн. Фасмер, 1, 139; Шанскі, 1, Б, 64. Параўн. бакшта і башта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
водонапо́рный / водонапо́рная ба́шня воданапо́рная ве́жа.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
воданапо́рны: ~ная ве́жа водонапо́рная ба́шня
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́жа ж.
1. в разн. знач. ба́шня;
в. та́нка — ба́шня та́нка;
2. (редко) ку́пол м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спіча́сты остроконе́чный, острове́рхий; стре́льчатый;
~тая ве́жа — остроконе́чная (острове́рхая) ба́шня;
~тыя во́кны — стре́льчатые о́кна
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ба́кшта ’гаўптвахта, турма; вежа’ (Нас.). Ст.-бел. бакшта з XVI ст. (Нас. гіст.; Булыка, Запазыч.), ст.-укр. бакшта ’тс’. Запазычанне з літ. bakšta, bókštas ’вежа’ (< польск. baszta; у літ. мове вельмі частае спалучэнне ‑kšt‑). Гл. Эндзелін, ИОРЯС, 17, 111; Фрэнкель, 30, 52; Непакупны, Мовознавство, 1970 (6), 32–33, Baltistica, 1972, 7 (1), 105. Параўн. ба́шня, ба́шта. Бакшта ’вялікі куфаль для піва’ (Шаўцоў, Спрадвечнае, 45), мусіць, метафарызацыя слова бакшта ’вежа’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мосенж ’латунь’ (ТСБМ), мосенз ’бронза’ (Нас., Мядзв.), масензовік ’невялікі бронзавы грэбень’ (Мядзв.), мосанз (Кюнэ, Poln., 78), ст.-бел. мосязъ, мосендзъ, мосенц, мосиондзъ, мосяжъ ’латунь’ (XV ст.) запазычаны са ст.-польск. mosiądz ’тс’, якое з с.-в.-ням. messinc (Жураўскі, Бел. мова, 62; Булыка, Лекс. запазыч., 141) < ст.-в.-ням. massing < лац. massa (Шварц, ZfSlPh, 5, 400; там жа, 42, 304). Клюге₁₉ (388) выводзіць гэту лексему з Mοσσύνοικος χαλκός — назвы народа на паўн.-усх. Малой Азіі (Герадот, Ксенафонт), што Фасмер (ZfSlPh, 19, 450) лічыць беспадстаўным. Пра даўнюю сувязь з гэтым народам піша Махэк (LF, 72, 76), прыводзячы ў якасці доказу ст.-слав. сынъ ’башня’ = ст.-грэч. μόσσυν πύργος (Гесіхій), якое супастаўляецца з асец. mκsug, mκsyg ’вежа’ і лічыцца фракійска-фрыгійск. словам (Лідэн, Зб. П. Персану, Упсала, 1922, 393).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)