барані́ць, -раню́, -ро́ніш, -ро́ніць; незак., каго-што.
Ахоўваць ад нападу ворагаў; засцерагаць ад чаго-н. непрыемнага.
Б. свой край.
|| звар. барані́цца, -раню́ся, -ро́нішся, -ро́ніцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
барані́ць несов. обороня́ть, защища́ть;
◊ барані́ бо́жа — не дай (изба́ви, упаси́, не приведи́) бог; не доведи́ (госпо́дь)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
барані́ць, ‑раню, ‑роніш, ‑роніць; незак.
1. каго-што. Пільна ахоўваць ад нападу ворагаў. Няхай на Волзе ці Кубані Салдацкія міналі дні, І там я ў любым змаганні Свой край бацькоўскі бараніў. Астрэйка. Не страшна смерць Свабоду хто бароніць, Будуе хто Нязнаны новы свет. Чарот. // Засцерагаць ад чаго‑н. непрыемнага. Ватоўка, бы якое рэшата, не бароніць ад сібернага ветру. Мыслівец.
2. што. Адстойваць што‑н. Міколку часта даводзіцца спрачацца і заўзята бараніць свае думкі, даводзіць іх правільнасць. Шынклер.
•••
Барані божа гл. бог.
Няхай бог бароніць гл. бог.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Барані́ць (БРС, Шат., Касп., Гарэц., Мал., Нас.). Рус. (ст.) (о)борони́ть, укр. борони́ти, польск. bronić, чэш. brániti, ст.-слав. бранити, балг. бра́ня, серб.-харв. бра́ити. Прасл. borniti bornʼǫ ’бараніць’. Вытворнае ад прасл. bornь ’вайна, барацьба, абарона; зброя’ (рус. бо́ронь ’барацьба, перашкода’, ст.-слав. брань ’бітва, бой’, балг. (ст.) бран, серб.-харв. бра̑н (ж.) ’бой’, славен. brȃn (ж.) ’абарона’, чэш. braň ’зброя’, польск. broń ’зброя’ і г. д.), якое паходзіць ад *borti, *borʼǫ ’змагацца’ (гл. бароцца). Фармальна бліжэй да слав. bornь стаіць літ. barnìs сварка, лаянка’ (балта-слав. *barni‑ сварка, барацьба’; Траўтман, 27). Літ-py далей гл. пад баро́цца. Параўн. яшчэ Махэк₂, 64 (дэталёва марфалогія), які, аднак, (там жа, 61) знаходзіць роднаснасць з ірл. fó‑bairim ’нападаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бараніць, абараняць, ахоўваць, адстойваць; стаяць, заступацца, прыкрываць, засланяць (перан.) □ трымаць абарону
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
обороня́ть несов. абараня́ць, барані́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бро́ніць ’бараніць, забараняць і г. д.’ (Нас.). Паланізм. Параўн. ст.-бел. бронити ’бараніць, абараняць’ < польск. bronić (Булыка, Запазыч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пра́вільнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць правільнага. І таму Міколку часта даводзіцца спрачацца і заўзята бараніць свае думкі, даводзіць іх правільнасць. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разбарані́ць ’суняць бойку’ (Сцяшк.; Гарэц.), розбороні́ць ’тс’ (ТС), разбарані́цца ’разысціся пасля бойкі, спрэчкі’ (Гарэц.). Да раз- і бараніць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
защища́ть несов.
1. абараня́ць, барані́ць;
2. (предохранять) засцерага́ць; (охранять) ахо́ўваць;
3. (диссертацию, проект, диплом) абараня́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)