барані́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. бараню́ баро́нім
2-я ас. баро́ніш баро́ніце
3-я ас. баро́ніць баро́няць
Прошлы час
м. барані́ў барані́лі
ж. барані́ла
н. барані́ла
Загадны лад
2-я ас. барані́
бронь		 барані́це
Дзеепрыслоўе
цяп. час баро́нячы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

барані́ць, -раню́, -ро́ніш, -ро́ніць; незак., каго-што.

Ахоўваць ад нападу ворагаў; засцерагаць ад чаго-н. непрыемнага.

Б. свой край.

|| звар. барані́цца, -раню́ся, -ро́нішся, -ро́ніцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

барані́ць несов. обороня́ть, защища́ть;

◊ барані́ бо́жа — не дай (изба́ви, упаси́, не приведи́) бог; не доведи́ (госпо́дь)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

барані́ць, ‑раню, ‑роніш, ‑роніць; незак.

1. каго-што. Пільна ахоўваць ад нападу ворагаў. Няхай на Волзе ці Кубані Салдацкія міналі дні, І там я ў любым змаганні Свой край бацькоўскі бараніў. Астрэйка. Не страшна смерць Свабоду хто бароніць, Будуе хто Нязнаны новы свет. Чарот. // Засцерагаць ад чаго‑н. непрыемнага. Ватоўка, бы якое рэшата, не бароніць ад сібернага ветру. Мыслівец.

2. што. Адстойваць што‑н. Міколку часта даводзіцца спрачацца і заўзята бараніць свае думкі, даводзіць іх правільнасць. Шынклер.

•••

Барані божа гл. бог.

Няхай бог бароніць гл. бог.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

барані́ць

1. vertéidigen vt, schützen vt;

барані́ць сваю́ радзі́му séine Héimat vertéidigen;

2. (ахоўваць, падтрымліваць) (be)schützen vt; síchern vt; éinstehen* vi (s) (каго-н für A) (заступацца);

барані́ Бог [Бо́жа]! выкл Gott bewáhre!, Gott behüte!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Барані́ць (БРС, Шат., Касп., Гарэц., Мал., Нас.). Рус. (ст.) (о)борони́ть, укр. борони́ти, польск. bronić, чэш. brániti, ст.-слав. бранити, балг. бра́ня, серб.-харв. бра́ити. Прасл. borniti bornʼǫ ’бараніць’. Вытворнае ад прасл. bornь ’вайна, барацьба, абарона; зброя’ (рус. бо́ронь ’барацьба, перашкода’, ст.-слав. брань ’бітва, бой’, балг. (ст.) бран, серб.-харв. бра̑н (ж.) ’бой’, славен. brȃn (ж.) ’абарона’, чэш. braň ’зброя’, польск. broń ’зброя’ і г. д.), якое паходзіць ад *borti, *borʼǫ ’змагацца’ (гл. бароцца). Фармальна бліжэй да слав. bornь стаіць літ. barnìs сварка, лаянка’ (балта-слав. *barni‑ сварка, барацьба’; Траўтман, 27). Літ-py далей гл. пад баро́цца. Параўн. яшчэ Махэк₂, 64 (дэталёва марфалогія), які, аднак, (там жа, 61) знаходзіць роднаснасць з ірл. fó‑bairim ’нападаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бараніць, абараняць, ахоўваць, адстойваць; стаяць, заступацца, прыкрываць, засланяць (перан.) □ трымаць абарону

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

обороня́ть несов. абараня́ць, барані́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бро́ніць ’бараніць, забараняць і г. д.’ (Нас.). Паланізм. Параўн. ст.-бел. бронити ’бараніць, абараняць’ < польск. bronić (Булыка, Запазыч.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

defend [dɪˈfend] v. абараня́ць, барані́ць (у розных знач.);

defend one’s ideas адсто́йваць свае́ ідэ́і

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)