банду́ра, -ы, мн. -ы, -ду́р, ж.
1. Украінскі народны шматструнны шчыпковы музычны інструмент.
2. перан. Пра вялікі грувасткі прадмет (разм.).
|| прым. банду́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
банду́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
банду́ра |
банду́ры |
| Р. |
банду́ры |
банду́р |
| Д. |
банду́ры |
банду́рам |
| В. |
банду́ру |
банду́ры |
| Т. |
банду́рай
банду́раю |
банду́рамі |
| М. |
банду́ры |
банду́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
банду́ра муз. банду́ра, -ры ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
банду́ра м., муз., прям., перен. банду́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
банду́ра, ‑ы, ж.
Украінскі шматструнны шчыпковы музычны інструмент з шырокім грыфам. Я палюбіў цябе, край украінскі, За слодыч музыкі бандур тваіх. Журба.
[Ад грэч. pandúra.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Банду́ра 1. Рус. банду́ра, укр. банду́ра (з XVIII ст.). Запазычанне з польск. bandura ’тс’ < італ. pandura < лац. padūra < грэч. πανδοῦρα ’цытра, кіфара’. Фасмер, 1, 120; Брукнер, 14; Бернекер, 42; Міклашыч, 7; Рыхардт, Poln., 33; Кюнэ, Poln., 43; Рудніцкі, 72. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 33.
Бандура 2 ’занадта вялікая рэч’ (Яўс.). Мабыць, метафарычнае ўжыванне слова банду́ра, ’музычны інструмент (гл.). Рус. банду́ра ’тс’ і ’тоўстая нехлямяжая жанчына высокага росту’. Параўн. значэнні слова басэ́тля ’музычны інструмент’, вялікая дзяжа’, ’мажная жанчына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчыпко́вы, ‑ая, ‑ае.
У выразе: шчыпковы інструмент — струнны музычны інструмент (гітара, бандура, арфа, балалайка і пад.), на якім іграюць, шчыпаючы струны пальцамі ці медыятарам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тарба́н ’струнны шчыпковы музычны інструмент, блізкі да бандуры’ (ТСБМ), параўн.: “белорусский торбан (нечто вроде гитары)” (Шпіл., Путешествие, 115), тараба́н ’музычны інструмент з 24 струнамі, які вісеў на грудзях’ (Варл.), сюды ж, магчыма, тараба́јка ’від гітары’ (Вруб.). Укр. то́рба́н ’музычны інструмент, падобны да бандуры’, рус. торба́н, польск. tyorba, torban, teorban ’вялікая лютня; бандура’. Праз польскую мову з італ. tiorba ’лютня’. Інструмент вынайдзены ў XVI ст. у Фларэнцыі, паходжанне італьянскага слова невядома (Брукнер, 568; Фасмер, 4, 82; ЕСУМ, 5, 602). Агляд версій гл. Праці, 984–985. У народнай мове збліжана з тарабан ’барабан’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)