база́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
Месца для гандлю, а таксама гандаль прадуктамі і іншымі таварамі шырокага ўжытку на такім месцы.
Кніжны б.
Апусцеў б.
Адкрыць б. (перан.: распачаць крык, шум; разм.).
◊
Птушыны базар — месца на марскім узбярэжжы, дзе гняздзяцца птушкі.
|| прым. база́рны, -ая, -ае.
Б. дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
база́р, -ру м., в разн. знач. база́р;
калга́сны б. — колхо́зный база́р;
кні́жны б. — кни́жный база́р;
схадзі́ць на б. — сходи́ть на база́р;
чаго б. зрабі́лі? — чего́ база́р устро́или?;
○ птушы́ны б. — пти́чий база́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
база́р
1. ры́нак, -нку м., база́р, -ру м.; (ярмарка) кірма́ш, -шу́ м.;
2. перен., разг. кірма́ш, -шу́ м.;
◊
пти́чий база́р (место слёта птиц) птушы́ны база́р;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
база́р, ‑у, м.
1. Гандаль (пераважна прыватны) прадуктамі і іншымі таварамі шырокага ўжытку ў пэўныя дні на спецыяльна адведзеных плошчах. Базар пачаўся рана. // Вялікі перадсвяточны або сезонны гандаль спецыяльнымі таварамі, звычайна на адкрытым месцы. Кніжны базар. Навагодні базар. // Людзі, што знаходзяцца на базары. Базар ужо раз’язджаўся. Збегся ўвесь базар.
2. Спецыяльна адведзенае месца з адпаведнымі прыстасаваннямі і будынкамі для гандлю. Маўчаць спусцела голыя базары. Сіпакоў.
3. перан. Разм. Бязладная гаворка, крык, тлум. — Дык рабіць жа што будзем? Чаго ж гэта мы базар адкрылі тут? Галавач.
•••
Птушыны базар — месцы на берагах мора, дзе гняздзяцца вялікія масы птушак.
[Перс. bāsar.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
База́р 1 ’рынак, базар’ (БРС, Бяльк.). Рус. база́р, укр. база́р. Запазычанне з цюрк. моў (з цюрк. дыял. bazar, параўн. тур. і г. д. pazar < перс. bāzār). Гл. Праабражэнскі, 1, 12; Локач, 23; Фасмер, 1, 106. Параўн. таксама Шанскі, 1, Б, 10, дзе ўказваецца на тат. мову як на крыніцу запазычання.
База́р 2 ’плошча, пляц’ (Яшкін, Лысенка, ССП). Таго ж паходжання, што і база́р 1 (гл.). Семантычны зрух такі ж, як і ў рус. дыял. база́р ’вуліца’. У правінцыі базары раней заўсёды былі і цэнтрам «грамадскага» жыцця.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кірма́ш, -шу́ м.
1. я́рмарка ж.; база́р;
2. перен. (крик, шум) база́р;
◊ птушы́ны к. — пти́чий база́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
майда́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
Базар, базарная плошча (на поўдні Расіі, ва Украіне).
|| прым. майда́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
таўку́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (разм.).
Бойкае месца, базар, дзе прадаюць розныя рэчы з рук.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
торг¹, -у, мн. таргі́, -о́ў, м.
1. гл. таргаваць, таргавацца.
2. Базар, рынак; месца гандлю (уст.).
Паспееш з козамі на т. (прымаўка).
3. звычайна мн. Публічны продаж маёмасці, рэчаў, пры якім пакупніком становіцца той, хто прапануе больш высокую цану; аўкцыён.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
банда́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да бондарства. Гарадзішчанцы завальвалі слуцкі базар сваімі бандарнымі вырабамі — дзежкамі, бочкамі, кадаўбцамі. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)