Бабі́ны ’вячэра на хрэсьбінах, на якой ядуць кашу бабіну курыцу’ (Нас., Бяльк.), бабі́нкі ’пачастунак, гулянка, якая спраўляецца бацькамі з выпадку нараджэння дзіцяці’ (Шат., Янк. Мат.). Утварэнне ад ба́ба ’баба-павітуха’. Параўн. рус. баби́ны ’тс’, укр. баби́ни ’другі дзень каляд’. Этнаграфічны каментарый гл. СРНГ, 2, 20, і Даль.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бабі́на

‘адно бабовае зерне’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. бабі́на бабі́ны
Р. бабі́ны бабі́н
Д. бабі́не бабі́нам
В. бабі́ну бабі́ны
Т. бабі́най
бабі́наю		 бабі́намі
М. бабі́не бабі́нах

Крыніцы: tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бабі́на

‘прылада’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. бабі́на бабі́ны
Р. бабі́ны бабі́н
Д. бабі́не бабі́нам
В. бабі́ну бабі́ны
Т. бабі́най
бабі́наю		 бабі́намі
М. бабі́не бабі́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ба́бін

прыметнік, прыналежны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ба́бін ба́біна ба́біна ба́біны
Р. ба́бінага ба́бінай
ба́бінае		 ба́бінага ба́біных
Д. ба́бінаму ба́бінай ба́бінаму ба́біным
В. ба́бін (неадуш.)
ба́бінага (адуш.)		 ба́біну ба́біна ба́біны (неадуш.)
ба́біных (адуш.)
Т. ба́біным ба́бінай
ба́бінаю		 ба́біным ба́бінымі
М. ба́біным ба́бінай ба́біным ба́біных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ба́бушкин ба́бін, бабу́лін;

ба́бушкины ска́зки ба́біны (бабу́ліны) ка́зкі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бабі́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да бабіны ​2 (у 1 знач.). На бабінных прадзільных машынах ніткі атрымліваюцца някручанымі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электрапе́ч, ‑ы, ж.

Печ, якая працуе на электраэнергіі. Але вось .. шарыкі трапляюць у электрапеч, і цікава пазіраць, як з расплаўленага шкла намотваюцца на бабіны танюсенькія ніці. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпі́ндэльны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да шпіндэля. Шпіндэльны падшыпнік. Шпіндэльны корпус. Шпіндэльная бабка. // Звязаны з прымяненнем, выкарыстаннем шпіндэля. У цэху праводзіцца.. працаёмкая аперацыя — перамотванне пражы з маткоў.. у бабіны, якія затым пагружаюцца ў шпіндэльныя каляскі. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́зка ж., прям., перен. ска́зка;

белару́скія наро́дныя ~кі — белору́сские наро́дные ска́зки;

усё гэ́та ~кі — всё э́то ска́зки;

◊ ба́біны (бабу́льчыны) ~кі — ба́бушкины ска́зки;

каза́ная к. — ста́рая исто́рия;

раска́зваць ~кі — расска́зывать ска́зки;

ні ў ка́зцы сказа́ць ні пяро́м апіса́ць — нар.-поэт. ни в ска́зке сказа́ть ни перо́м описа́ть;

к. пра бе́лага бычка́ — погов. ска́зка про бе́лого бычка́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ірва́цца і рва́цца, (і)рвуся, (і)рвешся, (і) рвецца; (і)рвёмся, (і)рвяцеся; незак.

1. Раздзяляцца на часткі, разрывацца ад рыўка, нацягвання. Крохкая салома, калі моцна закручваць перавясла, ірвалася. Мележ. Прама не слухала мяне: тонкія валокны клаліся няроўна, ірваліся, зляталі з бабіны. Савіцкі. Дзе коратка, там ірвецца. Прымаўка.

2. перан. Спыняцца, варушацца (пра сувязі, адносіны і пад.).

3. Узрывацца; разрывацца з выбухам. Раўлі самалёты, ірваліся бомбы, грукаталі танкі, беглі па збожжы салдаты... Брыль. // перан. Перапаўняцца моцнымі пачуццямі. [Лясніцкі] тады адчуваў паплыў балючай і горкай пяшчоты, ад якой, здаецца, ірвалася сэрца, і быў шчаслівы. Зарэцкі. Сціснуў хтось мне сэрца туга, Па кавалкі грудзі рвуцца. Зарыцкі.

4. Старацца вызваліцца, вырвацца. — Хітрушчая карова! Бывала, як толькі немцы ў вёску, яна рвецца з двара і — прама ў лес. Сіўцоў.

5. перан. Прагна імкнуцца зрабіць што‑н., дасягнуць чаго‑н., папасці куды‑н. Ірвацца дамоў. Ірвацца да ведаў. Ірвацца на фронт. □ [Маці] ўсіх ірвалася супакоіць, улагодзіць, прымірыць. Мележ. Нас было восем. І кожны з нас ірваўся ў нязведаную далячынь. Асіпенка.

6. Зал. да ірваць ​1, рваць ​1 (у 1–4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)