а́там

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. а́там а́тамы
Р. а́тама а́тамаў
Д. а́таму а́тамам
В. а́там а́тамы
Т. а́тамам а́тамамі
М. а́таме а́тамах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

а́там, -а, мн. -ы, -аў, м.

Найдрабнейшая часцінка хімічнага элемента, якая захоўвае яго ўласцівасці і складаецца з ядра і электронаў.

А. кіслароду.

Расшчапленне атама.

|| прым. а́тамны, -ая, -ае і атама́рны, -ая, -ае.

Атамная вага.

Атамная энергія.

Атамная бомба.

Атамная электрастанцыя.

Атамнае ядро.

Атамарны кісларод.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

а́там м. а́том

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

а́там, ‑а, м.

Найдрабнейшая часцінка хімічнага элемента, якая захоўвае яго ўласцівасці і складаецца з ядра і электронаў. Атам кіслароду. Мечаны атам. Расшчапленне атама.

[Ад грэч. atomos — непадзельны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

А́там. Інтэрнацыянальнае слова. У беларускай мове з пачатку XX ст. (Гіст. лекс., 252) праз рускую (Крукоўскі, Уплыў, 89), дзе з пач. XVIII ст. Канчатковая крыніца грэч. ἄτομος ’непадзельны’, адкуль у лацінскую і заходнееўрапейскія мовы; першы зафіксаваны рускі прыклад — у перакладзе з лацінскай. Наяўнасць рускай і ўкраінскай калек несекомое (Біржакава, Очерки, 157) указвае на магчымасць грэчаскай мовы як першакрыніцы запазычання для ўсходнеславянскіх моў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

грам-а́там

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. грам-а́там грам-а́тамы
Р. грам-а́тама грам-а́тамаў
Д. грам-а́таму грам-а́тамам
В. грам-а́там грам-а́тамы
Т. грам-а́тамам грам-а́тамамі
М. грам-а́таме грам-а́тамах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

грам-а́там м., хим., физ. грамм-а́том

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

атама́рны, -ая, -ае.

1. гл. атам.

2. Дробны, няцэласны (кніжн.).

|| наз. атама́рнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

а́том а́там, -ма м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

аднавале́нтны, ‑ая, ‑ае.

Які мае здольнасць адным атамам утрымліваць адзін атам вадароду. Калі атам элемента далучае або замяшчае адзін атам вадароду, элемент называецца аднавалентным.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)