асі́на, -ы, мн. -ы, асі́н, ж.

Лісцевае дрэва сямейства вярбовых з зеленаваташэрай гладкай карой, а таксама драўніна яго.

|| прым. асі́навы, -ая, -ае.

Дрыжыць як а. ліст (прымаўка).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асі́на ж. оси́на

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

асі́на, ‑ы, ж.

1. Лісцевае дрэва сямейства вярбовых з зеленавата-шэрай гладкай карой. Шапацелі лісцем вечна трывожныя асіны. Чарнышэвіч. / у знач. зб. У нізінцы паміж ялін пачала пракідацца асіна.

2. толькі адз. Драўніна гэтага дрэва. З поля пахне ядл[о]ўц[а]м, а з вуліцы — дымам сырой асіны ў печах. Чорны.

•••

Асіна плача па кім — пра чалавека, які сваімі ўчынкамі заслужыў пакаранне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Асі́на ’Populus tremula’, ясеннічак ’тс’ (Кіс.), асо́ва ’дрэва (асіна?), у дупле якога жывуць пчолы’ (Сцяшк.); осоўка, осиноўка ’лодка, выдаўбаная з ствала асіны’ (Бейл.); асовы ’асінавы’ (Бейл., Федароўскі, 6, 25). Гл. яшчэ асавец, асавік. Рус., укр. оси́на, укр. осика, польск. osina, osika, дыял. osa, чэш., славац. osika, в.-луж. wosa, wosyca, н.-луж. wosyca, славен. osíka, jesíka, jasíka, серб.-харв. ја̀сика (у тапонімах таксама з je‑), балг. осика, ясика, макед. јасика, ст.-рус. осина. Праслав. *osa < *opsa роднаснае літ. ẽpušė, ãpušė̃, лат. apse, ст.-прус. abse ’тс’, а таксама германскім словам тыпу ням. Espe ’тс’ (ст.-в.-ням. aspa). Іншыя індаеўрапейскія паралелі (напр., з грэч. ἄσπρις ’бясплодны дуб’) выклікаюць сумненні. Няясныя сувязі з цюрк. (Радлаў, Опыт) апсак ’асіна’, якое некаторыя лінгвісты лічаць запазычаным з іранскай (Хоопс, Reallex., 1, 132) ці армянскай (Педарсан, KZ, 39, 462). Іншыя лінгвісты (Мейе, RS, 2, 70; Махэк, Jména rostl., 132; Скок, 2, 759) лічаць слова протаеўрапейскім. Апрача літаратуры, указанай тут і ў Фасмера, 3, 159, гл. яшчэ Покарны, 55 (*apsā); Фрэнкель, 14; Махэк₂, 418. На агульнаславянскі характар бел. асіна ўказваў Булахаў, Курс суч., 144; гэта правільна адносна кораня, суфікс усходнеславянскі і польскі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бязве́рхі, -ая, -ае.

Такі, у якім няма верху, верхавіны.

Бязверхая асіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

оси́на асі́на, -ны ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гузава́ты, -ая, -ае.

3 гузамі і пукатасцямі.

Гузаватая асіна.

|| наз. гузава́тасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Памянш.-ласк. да асіна; маладая асіна. Як асінка затрасецца, тады волік напасецца. Прыказка.

•••

Асінку заламаць гл. заламаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асі́ніна, ‑ы, ж.

Тое, што і асіна (з адценнем адзінкавасці).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Асаві́к ’грыб падасінавік, Leccinum (Boletus) aurantiacum, Leccinum testaceo-scabrum = Boletus rufescens’. Ад аса ’асіна’ (гл. асіна) праз прыметнік асовы з дапамогай суф. ‑ік паводле месца, дзе расце.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)