квадры́га, -і, ДМ -ры́зе, мн. -і, -ры́г, ж.

Двухколавая антычная калясніца, запрэжаная чацвёркай коней у адзін рад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

анты́чны, -ая, -ае.

Які адносіцца да гісторыі і культуры старажытных грэкаў і рымлян.

Антычная літаратура.

Антычнае мастацтва.

|| наз. анты́чнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

анты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Старажытнагрэчаскі або старажытнарымскі (пра культуру, мастацтва, грамадскі лад і пад.). Антычнае рабства. Антычная дэмакратыя. Антычная культура. Антычная літаратура. Антычны свет. Антычнае мастацтва.

2. Які нагадвае прыгажосцю статуі старажытнай свету; класічна правільны (пра рысы твару, формы цела і пад.). Антычны профіль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

анты́чны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. анты́чны анты́чная анты́чнае анты́чныя
Р. анты́чнага анты́чнай
анты́чнае		 анты́чнага анты́чных
Д. анты́чнаму анты́чнай анты́чнаму анты́чным
В. анты́чны (неадуш.)
анты́чнага (адуш.)		 анты́чную анты́чнае анты́чныя (неадуш.)
анты́чных (адуш.)
Т. анты́чным анты́чнай
анты́чнаю		 анты́чным анты́чнымі
М. анты́чным анты́чнай анты́чным анты́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

квадры́га, ‑і, ДМ ‑рызе, ж.

Двухколая антычная калясніца, запрэжаная чацвёркай коней у адзін рад.

[Лац. quadriga.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цывіліза́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Ступень грамадскага развіцця, яе матэрыяльнай і духоўнай культуры, характэрная для той ці іншай грамадска-палітычнай фармацыі.

Антычная ц.

2. Сучасная сусветная культура (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пла́стыка ж., в разн. знач. пла́стика;

анты́чная п. — анти́чная пла́стика;

уро́к ~кі — уро́к пла́стики

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цывіліза́цыя, ‑і, ж.

1. Узровень грамадскага развіцця матэрыяльнай і духоўнай культуры, дасягнуты якой‑н. грамадскай фармацыяй. Антычная цывілізацыя. Сучасная цывілізацыя. □ [Касовіч] хацеў адшукаць вытокі элінскай цывілізацыі. «Маладосць».

2. Культура, прагрэс, асвета. Кожны чацвёрты жыхар .. [Беларусі] заплаціў сваім жыццём за нашу перамогу [у Вялікай Айчыннай вайне], за выратаванне цывілізацыі. Бугаёў.

3. Спец. Ступень грамадскага развіцця, наступная пасля варварства.

[Ад лац. civilis — грамадзянскі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

двара́нства, ‑а, м.

Пануючае саслоўе феадальнага (пазней — і капіталістычнага) грамадства, якое складалася з памешчыкаў, вышэйшых чыноўнікаў і мела асноўнай крыніцай даходу зямельную ўласнасць. Так, антычная дзяржава была, перш за ўсё, дзяржавай рабаўладальнікаў для падаўлення рабоў, феадальная дзяржава — органам дваранства для падаўлення прыгонных сялян, а сучасная прадстаўнічая дзяржава ёсць сродак эксплуатацыі наёмнай працы капіталам. Энгельс. // Званне двараніна. Атрымаць дваранства, // зб. Дваране. Павятовае дваранства.

•••

Прадвадзіцель дваранства гл. прадвадзіцель.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сакольнік ’расліна ястрабок зонцічны, Hieracium umbellatum L.’ (Кіс.). Рус. соко́лья трава ’тс’, сокольніка ’Hieracium pilosella L.’, серб.-харв. соколова трава ’Hieracium cymosum L.’, польск. jastrzębiec, чэш. jestřábník ’Hieracium’. Да сокал (гл.). Антычная назва для Hieracium і блізкіх раслін ўтворана ад грэч. ίεφαζ ’ястраб’, таму што існавала павер’е, што ястрабы і сокалы для вастрыні зроку ужываюць сок гэтых раслін; гл. Махэк, Jména rostl., 232. Аднак, назва можа тлумачыцца тым, што вялікая колькасць гэтых раслін расце на значнай вышыні, дае водзяцца ястрабы і сокалы (Сіманавіч, 232).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)