Андрэ́й

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. Андрэ́й Андрэ́і
Р. Андрэ́я Андрэ́яў
Д. Андрэ́ю Андрэ́ям
В. Андрэ́я Андрэ́яў
Т. Андрэ́ем Андрэ́ямі
М. Андрэ́ю Андрэ́ях

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вуша́ты, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і вушасты. Андрэя Крушына ведаў яшчэ вушатым гімназісцікам у форменнай аксамітнай шапцы Віленскай беларускай гімназіі. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перабедава́ць, ‑бядую, ‑бядуеш, ‑бядуе; зак.

Перажыўшы бяду, кончыць бедаваць. Людзі перабедавалі ўжо, хоць не маглі звык[нуцца], што ў калгасе няма Андрэя Дзедзіхі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стэнакарды́я, ‑і, ж.

Прыступ рэзкага болю ў вобласці сэрца з прычыны спазмы сасудаў сэрца; грудная жаба. Доктар заключыў, што ў Андрэя стэнакардыя, і адразу накіраваў у палату. Кандрусевіч.

[Ад грэч. stenos — вузкі, цесны і kardia — сэрца.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усушы́ць, усушу, усушыш, усушыць; зак., каго-што.

1. Зрабіць сухім, высушыць.

2. Убавіць у вазе ў працэсе сушкі.

3. перан. Разм. Давесці да схуднення, знямогі. Усушыла Гану ля Андрэя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарнасо́ценец, ‑нца, м.

Гіст. Удзельнік рэакцыйна-манархісцкіх пагромных банд — чорных соцень у царскай Расіі. // Крайні, зацяты рэакцыянер. Ясна было для Андрэя, што ў карчме сядзеў самы сапраўдны чарнасоценец. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

таўха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

Разм. Штурхаць кароткім, рэзкім рухам. Алесь ускочыў, пазірае І локцем Костуся таўхае. Колас. Пары кружыліся, локцямі таўхалі ў грудзі Андрэя і Лору. Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гарэ́знічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і гарэзаваць. Не было ўжо ў Андрэя з Марынай тых лёгкіх адносін, калі можна абодвум гарэзнічаць, жартаваць і ніколі не бянтэжыцца пры гэтым. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паслуго́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Служыць, прыслужваць каму‑н. Макрына ажывілася і як бы памаладзела. Яна завіхалася каля Андрэя і паслугоўвала яму, калі ён, распрануўшыся да пояса, мыўся на дварэ. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ты́нфа ‘сярэбраная манета, роўная 15 кап.’, памянш. ты́нфік (Нас.), тынхвік ‘15 кап. серабром’ (Шымк. Собр.), ст.-бел. тынфъ, тинфъ ‘сярэбраная манета вартасцю 18 грошаў’ (1688 г., ГСБМ). Запазычана са ст.-польск. tynf, tymf — манета, што атрымала назву ад імя манетчыка Андрэя Тымфы (ням. Tümpe, Брукнер, 589), фіксуецца з 1691 г. (Булыка, Выбр. пр., 181), паралельная лацінская назва манеты tynfus, мн. л. tynf засведчана ў кнізе Гарадзенскага земскага суда ў 1714 г., дзе прыраўноўвалася да 38 грошаў (Жлутка, 340).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)