адстава́нне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
адстава́нне |
адстава́нні |
| Р. |
адстава́ння |
адстава́нняў |
| Д. |
адстава́нню |
адстава́нням |
| В. |
адстава́нне |
адстава́нні |
| Т. |
адстава́ннем |
адстава́ннямі |
| М. |
адстава́нні |
адстава́ннях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
адстава́нне ср. отстава́ние; см. адстава́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адстава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. адставаць — адстаць (у 1–4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адста́ць, -та́ну, -та́неш, -та́не; -та́нь; зак.
1. ад каго-чаго. Рухаючыся марудней за іншых або затрымаўшыся, застацца ззаду.
Трэба было бегчы, каб не а. ад кампаніі.
2. ад чаго. Спазніцца куды-н. (выйшаўшы ў дарозе з цягніка, машыны і пад.), застацца на месцы, не паспець вярнуцца, не паехаць.
А. ад цягніка.
3. перан. Не дасягнуць неабходнага ўзроўню ў чым-н., апынуцца ззаду іншых, робячы што-н. або развіваючыся больш марудна ў параўнанні з іншымі.
А. у вучобе.
А. у выкананні плана.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра гадзіннік: паказаць больш ранні час, чым у сапраўднасці.
Гадзіннік адстаў на дзесяць мінут.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддзяліцца, адваліцца.
Шпалеры адсталі.
6. ад каго. Перастаць дакучаць (разм.).
Адстаньце ад мяне!
|| незак. адстава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць.
|| наз. адстава́нне, -я, н. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
отстава́ние адстава́нне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крэціні́зм, -у, м.
1. Від эндакрыннага захворвання — адставанне, затрымка фізічнага і псіхічнага развіцця, абумоўленыя парушэннем функцый шчытападобнай залозы і галаўнога мозга (спец.).
2. перан. Тупасць, разумовая абмежаванасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прары́ў, ‑рыву, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прарываць 1 — прарваць (у 2, 3 знач.) і прарывацца 1 — прарвацца (у 2 знач.).
2. Прарванае месца, участак. Прарыў у плаціне.
3. Спец. Скразное пашкоджанне сценкі ўнутранага органа. Прарыў барабаннай перапонкі.
4. перан. Невыкананне ў тэрмін задання, плана; адставанне. Прарыў у рабоце.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запазы́чанасць, ‑і, ж.
Наяўнасць доўгу (даўгоў). Ліквідаваць запазычанасць. □ З устанаўленнем Савецкай улады ўся запазычанасць памешчыкам, банкірам, буржуазнай дзяржаве была з сялян спісана. «Весці». // Разм. Адставанне па вучэбнай праграме; не здадзены студэнтам экзамен, залік і пад. У .. [Юркі] зноў была запазычанасць па англійскай мове, і ён пакуль ліквідаваў яе, адстаў ад хлопцаў. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераадо́лець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак., каго-што.
1. Дабіцца перамогі ў барацьбе. Пераадолець ворага.
2. Справіцца з якімі‑н. цяжкасцямі, перашкодамі. Пераадолець адставанне. Пераадолець перавал. □ — Цяжкавата Міхасю даецца тэхніка, але ж .. ён усё пераадолее і свайго даб’ецца. Кулакоўскі. Магутная машына звярнула з дарогі, упэўнена пераадолела канаву і рушыла проста на нас. Шыловіч. // Асіліць (дыстанцыю, адлегласць і пад.). І Міцьку здаецца, што так яны і да вечара не пераадолеюць тых дзесяць кіламетраў, што аддзяляюць яго ад калгаса. Лупсякоў.
3. перан. Перасіліць, перамагчы ў сабе якія‑н. пачуцці, жаданні і пад. Пераадолець страх. Пераадолець знямогу. □ [Мацвей:] — Я і сам гэта, Андрэй, ведаю, а вот пераадолець сябе — не магу. Лобан.
4. Атрымаць перавагу, узяць верх. Пачуццё абавязку пераадолела страх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)