адбіва́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. адбіва́юся адбіва́емся
2-я ас. адбіва́ешся адбіва́ецеся
3-я ас. адбіва́ецца адбіва́юцца
Прошлы час
м. адбіва́ўся адбіва́ліся
ж. адбіва́лася
н. адбіва́лася
Загадны лад
2-я ас. адбіва́йся адбіва́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час адбіва́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

адбіва́цца несов.

1. (отламываться) отбива́ться;

2. (защищаться от нападения) отбива́ться; (избавляться — ещё) отде́лываться;

3. (отставать) отбива́ться;

4. (переставать делать что-л.) отбива́ться;

5. (о лучах, звуках и т.п.) отража́ться, отдава́ться;

6. (изображаться) отража́ться, отпеча́тываться; запечатлева́ться;

7. (оказывать влияние, воздействие) отража́ться, ска́зываться; отзыва́ться;

8. (оставаться после кого-, чего-л.) отпеча́тываться;

1-8 см. адбі́цца;

9. страд. отбива́ться; отража́ться; откола́чиваться; отгора́живаться; отобража́ться; отправля́ться; побива́ться; клейми́ться; см. адбіва́ць;

◊ а. рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адбіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да адбіцца.

2. Зал. да адбіваць.

•••

Адбівацца рукамі і нагамі — рашуча адмаўляцца ад чаго‑н., усімі сіламі супраціўляцца чаму‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адбі́цца, адаб’ю́ся, адаб’е́шся, адаб’е́цца; адаб’ёмся, адаб’яце́ся, адаб’ю́цца; адбі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Тое, што і адламацца, адкалоцца.

Ручка кубка адбілася.

2. Даць адпор, абараніцца; вызваліцца; пазбавіцца.

А. ад ворага.

3. ад каго-чаго. Адстаць ад тых, з кім быў разам (разм.).

А. ў дарозе ад кампаніі.

4. ад каго-чаго. Парваць сувязь з кім-, чым-н., перастаць рабіць што-н., займацца чым-н. (разм.).

А. ад дому.

А. ад вучобы.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сустрэўшы на шляху перашкоду, змяніць свой напрамак на другі, адваротны (пра гукі, прамяні і пад.).

Крык адбіўся рэхам у гарах.

6. Адлюстравацца на гладкай, бліскучай паверхні.

Дрэва адбілася ценем у вадзе.

7. перан. Адлюстравацца ў вобразах, паняццях.

У лірыцы адбілася жыццё людзей.

8. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Атрымаць вонкавае праяўленне, выявіцца (пра пачуцці, стан і пад.).

Трывога адбілася на твары жанчыны.

9. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выклікаць сабой якое-н. пачуццё; адазвацца; захавацца ў памяці.

Родныя далягляды навек адаб’юцца ў душы.

10. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), на кім-чым. Зрабіць уздзеянне, уплыў на каго-, што-н.

Цяжкая праца адбілася на здароўі.

11. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пакінуць адбітак.

На пяску адбіліся сляды ног.

◊

Адбіцца ад рук — перастаць слухацца, падпарадкоўвацца.

|| незак. адбіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

отшиба́ться страд. адбіва́цца;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адсве́чваць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ае; незак.

Даваць адсвет, адбіваць святло; адліваць колерам чаго-н; адбівацца.

Золатам адсвечвае лісце дрэў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адчува́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; незак. (кніжн.).

Быць у наяўнасці, мецца, перажывацца кім-н., адбівацца на кім-н.

Адчуваецца пахаладанне.

Адчуваецца патрэба адпачыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

отпеча́тываться

1. адціска́цца, адбіва́цца;

2. страд. адціска́цца, адбіва́цца; адпяча́твацца, распяча́твацца; см. отпеча́тывать.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

отража́ться

1. (об изображении) адлюстро́ўвацца, адбіва́цца;

2. перен. (сказываться) адбіва́цца; см. отрази́ться;

3. страд. адбіва́цца; адлюстро́ўвацца; пака́звацца; выка́звацца; см. отража́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

отбива́ться

1. в разн. знач. адбіва́цца; см. отби́ться;

2. страд. адбіва́цца; см. отбива́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)