абхо́д

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. абхо́д абхо́ды
Р. абхо́ду абхо́даў
Д. абхо́ду абхо́дам
В. абхо́д абхо́ды
Т. абхо́дам абхо́дамі
М. абхо́дзе абхо́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

абхо́д, -у, М -дзе, м.

1. гл. абысці.

2. Месца, шлях, па якім можна абысці.

Зручны а.

3. Участак лесу (адзін або некалькі кварталаў), які даглядаецца адным лесніком.

Парадак у абходзе.

4. Манеўр для ўдару ў фланг ці ў тыл праціўніка.

Рушыць палкі ў а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абхо́д м.

1. -ду (действие) обхо́д;

а. урача́ — обхо́д врача́;

накірава́ць ро́ту ў а. праці́ўніка — дви́нуть ро́ту в обхо́д врага́;

2. -да (место, путь; участок) обхо́д;

зру́чны а. — удо́бный обхо́д;

~ды лясні́цтва — обхо́ды лесни́чества

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абхо́д, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. абысці (у 4 знач.).

2. Месца, шлях, па якім можна абысці што‑н.

3. Участак лесу (адзін або некалькі кварталаў), які даглядаецца, абслугоўваецца адным лесніком. Парубка ў абходзе. □ Дружбакам любыя з дому рэчы Падару, жадаючы дабра, А бярозку у абходзе ссекчы Не пасмее ні дружбак, ні брат. Непачаловіч. // Мясціны, якія знаходзяцца пад наглядам каго‑н. і кантралююцца з пэўнай мэтай. Напярэдадні ад’езду пайшоў Лабановіч у лес, каб апошні раз агледзець свае грыбныя абходы і развітацца з імі. Колас. А раніцою ўжо ўраднік з аднаго патруля рапартаваў спраўніку, што ў раёне яго абходу выкрыта і забрана падпольная друкарня. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абысці́, абыду́, абы́дзеш, абы́дзе; абышо́ў, -шла́, -шло́; абыдзі́; зак., каго-што.

1. Рухаючыся па крузе, прайсці вакол каго-, чаго-н.

Ён абышоў кругом сваю сялібу.

2. У ваеннай справе: зайсці ворагу з тылу або з фланга, каб акружыць яго.

Нямецка-фашысцкія войскі абышлі Брэсцкую крэпасць.

3. Прайсці бокам, мінуўшы каго-н.; абагнуць каго-, што-н.

Абысці вёску.

4. перан. Мінуць, не закрануць каго-, што-н.

Ні адна бяда яго не абыдзе.

5. перан. Знарок пазбегнуць, не закрануць чаго-н. у размове, апавяданні і пад.

А. недарэчны выпадак.

6. перан. Не палічыцца з чым-н., не прыняць пад увагу, не ўлічыць чаго-н.

Абысці закон, загад.

7. перан. Пакінуць без павышэння, узнагароды і пад.

8. Прайсці па ўсёй прасторы чаго-н., наведаць розныя месцы.

З песняй абыду я нашу родную краіну.

9. Падысці да кожнага па чарзе.

10. Пашырыцца, стаць усюды вядомым.

Навіна абышла ўвесь раён.

11. Падмануць, ашукаць.

Ён умеў абысці начальства.

12. Перамагчы, узяць верх; выперадзіць.

А. ўсіх на раённых спаборніцтвах.

◊

За вярсту абысці каго-што (разм.) — не мець жадання сустрэцца з кім-, чым-н., убачыць каго-, што-н.

|| незак. абыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць і абхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. абыхо́джванне, -я, н., абыхо́д, -у, М -дзе, м. і абхо́д, -у, М -дзе, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

обхо́д в разн. знач. абхо́д, -ду м.;

обхо́д враче́й в больни́це абхо́д урачо́ў у бальні́цы;

удо́бный обхо́д вы́гадны (зру́чны) абхо́д;

дви́нуть полки́ в обхо́д ру́шыць палкі́ ў абхо́д.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бо́кам, прысл.

1. Плячом уперад.

Праціснуцца б.

2. У абход, кружным шляхам (разм.).

Хмара прайшла б.

3. Не прама, крыва.

Трымаць б. аловак.

◊

То бокам, то скокам (разм.) — як выпадзе, пераадольваючы цяжкасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дазо́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Абход для агляду.

Крэйсер накіраваўся ў д.

2. Невялікі атрад, які пасылаецца для аховы і разведкі.

Д. знаёміўся з мясцовасцю.

|| прым. дазо́рны, -ая, -ае.

Дазорнае судна.

Змяніць дазорнага (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асо́чка, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.

Разм. Аблава, абход і акружэнне звера загоншчыкамі; асочванне. Асочка ваўкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падво́рны, ‑ая, ‑ае.

Які датычыцца кожнай асобнай гаспадаркі, двара. Падворны перапіс. Падворны абход насельніцтва. Падворная кніга.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)