павуча́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які можа навучыць чаму‑н., можа быць выкарыстаны як прыклад. Павучальны ўрок гісторыі. Павучальныя вынікі. □ Шмат яшчэ цікавага і павучальнага расказаў .. [стары] у гэты вечар. Ляўданскі. Жыццё Леніна — павучальны прыклад для моладзі. «Полымя».
2. Які ўтрымлівае ў сабе павучанне, мае характар павучання. Павучальная гутарка. □ Я. Купала пісаў і павучальныя байкі, у якіх высмейваў паасобныя недахопы, уласцівыя людзям. Казека. // Які бывае звычайна пры павучанні. Спакойны павучальны лад гаворкі Шкробата распякаў Насціну ганарыстасць. Мележ. Іван усміхаўся, адчуўшы павучальны тон сваіх слоў. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпява́ла, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑е, Т ‑ай (‑аю), ж.
1. Той, хто спявае, падпяваючы каму‑, чаму‑н. Вольга Сцяпанаўна зацвіла, як ружа. Яна падышла да запявалы і падпявалы і пацалавалася з імі, астатнім нізка пакланілася. Колас.
2. перан. Разм. Той, хто падтрымлівае каго‑н. з карыслівых меркаванняў. — Ах ты, падпявала мамін! — сказаў Зыбін, беручы на руку сына. Мележ. — Слухай ты, кулацкая падпявала, на Салаўкі захацела, контра? — Вера гаварыла праз зубы, ціха, але пагрозліва. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпі́ска, ‑і, ДМ прыпісцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыпісаць (у 1, 2 знач.) і прыпісацца.
2. Р мн. ‑сак. Тое, што прыпісана да чаго‑н., дададзена да чаго‑н., раней напісанага. У канцы апошняга ліста была Людзіна прыпіска: «Я прачытала. Я столькі перажыла, столькі зразумела...» Дуброўскі. Тады я здолею адправіць .. [пісьмо] назад, зрабіўшы адпаведную прыпіску наконт таго, чаму так здарылася, што яно распячатанае. Васілёнак. // Фальшывыя звесткі, прыпісаныя да афіцыйнага дакумента з карыслівай мэтай. Але рабочаму чалавеку нашы прыпіскі не патрэбныя. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рамантава́цца 1, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.
1. Знаходзіцца ў рамонце. Прыбыткоўскаму штосьці не падабалася ў тым, што каля яго хаты бадай штодзень рамантуецца аўтобус. Чорны. // Разм. Займацца рамонтам свайго жылля, машыны, гаспадарчых прылад і пад. [Леаніда Пятроўна:] — А чаму б гэтае пытанне не абмеркаваць нам на агульным сходзе? Пагаварыць пра тое, што нашы трактарысты працуюць якіх шэсць-сем месяцаў, а ўвесь астатні час рамантуюцца альбо прастойваюць пад навесам? Паслядовіч.
2. Зал. да рамантаваць 1.
рамантава́цца 2, ‑туецца; незак.
Зал. да рамантаваць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
служы́цель, ‑я, м.
1. Тое, што і слуга (у 1 знач.). У час канцэрта між радоў ходзяць служыцелі з падносамі і частуюць гледачоў чаем з мятай. В. Вольскі.
2. Ніжэйшы служачы ў некаторых установах. Служыцель музея. □ А перад смерцю ёй [Данусі] ўдалося напісаць пісьмо, і адзін паляк — служыцель турмы — яго вынес на волю. Карпюк.
3. Чалавек, які служыць чаму‑н., працуе і прыносіць карысць сваёй працай у якой‑н. галіне (навукі, мастацтва і пад.). Служыцель навукі. Служыцель мастацтва. // Пра духоўных асоб. Служыцель культу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
посвяти́ть сов.
1. (кого, что во что) падзялі́цца (з кім, з чым, чым-небудзь); адкры́ць (каму, чаму, што); азнаёміць (каго, што, з чым); паінфармава́ць (каго, што, аб чым); расказа́ць (каму, чаму, пра што); уве́сці (каго, што, у што);
посвяти́ть в свои́ пла́ны падзялі́цца сваі́мі пла́намі, адкры́ць свае́ пла́ны, азнаёміць са сваі́мі пла́намі, паінфармава́ць аб сваі́х пла́нах, расказа́ць аб сваі́х пла́нах;
посвяти́ть в свои́ интере́сы расказа́ць пра свае́ інтарэ́сы, уве́сці ў свае́ інтарэ́сы;
2. (кого, что, кому, чему) прысвяці́ць;
посвяти́ть себя́ му́зыке прысвяці́ць сябе́ му́зыцы;
3. (возвести в звание) пасвяці́ць;
посвяти́ть в ры́цари пасвяці́ць у ры́цары;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пресле́довать несов.
1. прасле́даваць, перасле́даваць; (гнаться) гна́цца (за кім); (гнать, подвергать гонениям) гнаць; (притеснять) прыгнята́ць, уціска́ць;
пресле́довать врага́ по пята́м прасле́даваць (перасле́даваць, гнаць) во́рага па пята́х;
реа́кция пресле́довала передовы́х де́ятелей нау́ки и культу́ры рэа́кцыя прасле́давала (перасле́давала, прыгнята́ла, уціска́ла) перадавы́х дзе́ячаў наву́кі і культу́ры;
2. перен. не дава́ць спако́ю (каму, чаму); (угнетать) гнясці́; (мучить) му́чыць; (докучать) дакуча́ць, надакуча́ць; назаля́ць (каму, чаму); (донимать) дайма́ць (каго, што), дапяка́ць (каму, чаму);
мысль о мое́й оши́бке пресле́дует меня́ ду́мка аб маёй памы́лцы не дае́ мне спако́ю (му́чыць мяне́, гняце́ мяне́);
3. (стремиться к чему-л.) мець на ўва́зе (што); (стремиться к чему) імкну́цца да чаго́; (добиваться) дабіва́цца; дамага́цца (чаго); (заботиться о чём-л.) клапаці́цца (пра што), дбаць (пра што);
пресле́довать свои́ интере́сы клапаці́цца (дбаць) пра свае́ інтарэ́сы;
пресле́довать цель мець на мэ́це, ста́віць сабе́ мэ́тай;
пресле́довать коры́стные це́ли мець (ста́віць) кары́слівыя мэ́ты;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адпавяда́ць (чаму) несов.
1. соотве́тствовать; отвеча́ть, удовлетворя́ть;
а. прад’я́ўленым патрабава́нням — соотве́тствовать (отвеча́ть, удовлетворя́ть) предъя́вленным тре́бованиям;
2. (быть в согласии с чем-л.) согласова́ться с (чем);
гэ́ты пункт не ~да́е пастано́ве ў цэ́лым — э́тот пункт не согласу́ется с постановле́нием в це́лом;
3. (быть в соответствии, в связи с чем-л.) соотве́тствовать;
○ арыгіна́лу ~да́е — с по́длинным ве́рно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хілі́цца несов.
1. клони́ться, наклоня́ться; склоня́ться;
2. крени́ться;
ло́дка хі́ліцца — ло́дка крени́тся;
3. (да чаго, к чаму, куды) перен. клони́ться (к чему, куда); идти́ (к чему, куда);
дзень хі́ліцца к ве́чару — день кло́нится к ве́черу;
віда́ць, куды́ хі́ліцца спра́ва — ви́дно, куда́ кло́нится (идёт) де́ло;
4. (да каго) перен. льнуть (к кому); чу́вствовать расположе́ние (к кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адазва́цца, адзаву́ся, адзаве́шся, адзаве́цца; адзавёмся, адзавяце́ся, адзаву́цца; адзаві́ся; зак.
1. Адказаць на кліч, адгукнуцца; падаць голас, абазвацца; прагучаць у адказ на які-н. гук, удар; адбіцца.
Ледзь чутным трымценнем адазваліся ў вокнах шыбы.
Я крычаў, але ніхто не адазваўся.
2. аб кім-чым. Выказаць сваю думку, даць ацэнку каму-, чаму-н.
Добра а. аб новай кнізе.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выклікаць сабою якое-н. пачуццё, адчуванне і пад.; даць сябе адчуць, выявіцца.
Спрацаванасць адазвалася хваробай.
Звестка адазвалася моцным болем у сэрцы.
4. перан., на што і без дап. Аднесціся спачувальна да чаго-н.; адказаць якім-н. пачуццём на што-н.
А. на заклік.
А. на просьбу.
|| незак. адзыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)