Мелькята́цца ’трапятацца, мільгаць’ (ТС). Да мялька́цца (гл.). Утворана ад назоўніка ⁺мелькот (⁺мелькет), які, відаць, узнік з гукапераймання. Параўн. укр. миль‑миль! для выражэння мільгання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мы́лкі, мылкі́ ’(пра бульбу) які не разварваецца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Відаць, да му́лкі 1 (гл.). Мена ы > у з’яўляецца характэрнай на балта-слав. паграніччы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярсіць ’імжыць’ (мядз., Сл. бел. фраз.). Да мараси (гл.). Няпоўнагалоссе — другаснае; адбылося, відаць, пад уплывам літ. merga ’ціхі дождж’, merguöt ’ціха ісці (пра дождж)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Мяршчы́на, мыршчына ’бязлюддзе (як быццам усё вымерла)’ (малар., Нар. лекс.). Відаць, з умыршчына < умыриты < мерці (гл.). Аб суфіксе ‑шчына гл. Сцяцко, Афікс. наз., 127.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́калле ’ўсё, што ёсць навакол’ (Яўс.). Відаць, з *яа- окол‑ье, гл. вокал, навокал, са сцягнутым двайным а (другое, у выніку акання з о).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Намушча́ць ’падгаворваць, падбухторваць’ (Нас.), ’навучаць’ (Гарэц., Др.). Відаць, да муціць ’муціць, перан. падбухторваць’, параўн. намуціць ’нагаварыць, напляткарыць’, збліжана таксама да навушчиць ’падгаворваць, падбухторваць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няна́сьце ’нягода, дрэннае надвор’е’ (Бяльк.), нянасце ’тс’ (Ян.). Відаць, з рус. ненастье (ад наст ’моцная ледзяная скарынка на снезе’, Міклашыч, 211; Фасмер, 3, 63).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ніва́дзіць: звадзіць табе ’так табе і трэба’ (навагр., З нар. сл.; стаўбц., Нар. сл.). Відаць, да вадзіць (гл.), аднак семантычная матывацыя няясная (’не шкодзіць’?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Німала́ду ’без прычыны, немаведама за што’ (Некр.), ’невядома’ (Янк. 1). Відаць, з пяла ладу, параўн. ніўлад ’не так, як трэба’ (Сл. ПЗБ). Гл. лад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паспо́лька ’рэчка, якая працякае праз поле’ (беласт., Сл. ПЗБ). Відаць, з + паўзполька, якое з выразу паўз поле. Аналагічна слаўг. паўзполле ’месца ўздоўж поля’ (Яшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)