пратако́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Дакумент з запісам усяго, што адбывалася на пасяджэнні, сходзе, допыце.
П. сходу.
П. допыту.
2. Дакумент, які сведчыць аб якім-н. факце.
П. анатаміравання трупа.
3. Акт аб парушэнні грамадскага парадку.
Скласці п. на хулігана.
4. Адзін з відаў міжнародных пагадненняў (спец.).
○
Дыпламатычны пратакол (спец.) — сукупнасць правіл, якія датычацца ажыццяўлення розных дыпламатычных актаў.
|| прым. пратако́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хаця́ (разм.).
1. злуч. уступальны. Падпарадкоўвае даданыя ўступальныя сказы, выступаючы са знач.: нягледзячы на тое, што.
Сонца грэла моцна, х. была ўжо восень.
2. часц. узмацн.-вылуч. Ужыв. са знач.: самае меншае, ва ўсякім выпадку.
Вы ж х. не спазняйцеся.
3. часц. ўзмацн.-абмежавальная (звычайна ў спалучэнні з часціцай «б»). Ужыв. са знач.: нічога больш, акрамя гэтага, усяго толькі.
Х. б глыточак вады глынуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паджы́цца, ‑жывуся, ‑жывешся, ‑жывецца; ‑жывёмся, ‑жывяцеся; зак.
Разм. Разжыцца на што‑н., займець што‑н. Усяго паўнютка, хвала богу, — Збажынкі новай і мурогу.. — У нас сяголета — свяціся! — Так, дзякуй богу, паджыліся. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазлята́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Зляцецца разам — пра ўсіх, многіх. [Вераб’і] пазляталіся на стары клён, што стаяў на беразе Дзвіны. Савіцкі. // перан. Сабрацца. З усяго свету пазляталіся людзі будаваць новы горад. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўнамо́цны, ‑ая, ‑ае.
Надзелены якімі‑н. паўнамоцтвамі. Паўнамоцны пасол. □ У свой час любоў да народа вылучыла вялікага песняра польскага нацыянальна-вызваленчага руху Адама Міцкевіча песняром братэрства, .. зрабіла паўнамоцным прадстаўніком усяго славянства. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праманта́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што.
Разм. Неразумна, дарма патраціць; прагуляць. Праз дзень Хвашча пахавалі, а да Параскі пасля гэтага заляцаўся панскі аконам Кандрат Сідаравіч.., пакуль не прамантачыў усяго Хвашчоўскага скарбу. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раўназна́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае такое ж значэнне, такую ж значнасць, як і іншы. Раўназначныя велічыні. Раўназначныя ўраўненні. □ Андрэй арганізаваў дзве баявыя групы, амаль раўназначныя, а трэцюю, зусім маленькую — усяго з трох байцоў. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вяту́х ’вятох’ (Бяльк.). Рус. дыял. ветух, вётух, ветух ’месяц; месяц у апошняй фазе’ (калуж., арханг. і інш., СРНГ). Як паказвае геаграфія, бел. слова можа быць і незалежным ад рус. форм. Верагодней усяго вятух — вынік дээтымалагізацыі, калі першаснае вятох стала ўспрымацца як вытворнае з дапамогай суф. ‑ох, які і замяніўся на больш прадуктыўны ‑ух. Адносна апошняга гл. Слаўскі, SP, 74–75.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бадзя́жны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да бадзягі 2. Сюды, у Тураў, у яго прадмесці, .. збіраўся бадзяжны люд з усяго Палесся. Крывіцкі. / у перан. ужыв. Ні вецер бадзяжны не зможа, не скрышыць навала ніколі. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уве́сь (род. усяго́, дат. усяму́, вин. уве́сь, усяго́, твор., предл. усі́м; ж. уся́, ср. усё; мн. усе́) мест. опред., м., в разн. знач. весь;
у. мо́кры — весь мо́крый;
у. твар пабяле́ў — всё лицо́ побеле́ло;
у. запа́с вы́йшаў — весь запа́с вы́шел;
патра́ціць усе́ гро́шы — израсхо́довать все де́ньги;
◊ у. у — (каго) весь в (кого);
на ўвесь го́лас — во весь го́лос;
на ўвесь рост — во весь рост;
у. час, праз у. час — всё вре́мя;
усяго́ найле́пшага — всего́ наилу́чшего; всех благ;
ад усёй душы́ — от всей души́;
на ўсю іва́наўскую — во всю ива́новскую;
усяго́ до́брага! — всего́ хоро́шего!;
на ўсю сі́лу — что есть си́лы, что есть мо́чи;
банке́т на ўвесь свет — погов. пир на весь мир
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)