згусці́ць, згушчу, згусціш, згусціць; зак., што.
Зрабіць густым або больш густым. Згусціць цеста. Згусціць пасевы.
•••
Згусціць атмасферу — стварыць напружанае становішча, абстаноўку.
Згусціць фарбы — празмерна перавялічыць што‑н., звычайна адмоўнае (у вусным апавяданні, адлюстраванні і інш.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скалькава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак., што.
1. Зняць копію з чаго‑н. пры дапамозе калькі (у 1 знач.). Скалькаваць чарцёж.
2. У мовазнаўстве — стварыць слова або выраз па ўзору слова або выразу з іншай мовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напладзі́ць, ‑пладжу, ‑плодзіш, ‑плодзіць; зак.
Разм.
1. каго. Радзіць у вялікай колькасці. Напладзіць дзяцей. // Стварыць умовы для з’яўлення на свет каго‑н. у вялікай колькасці. Напладзіць прусакоў.
2. перан.; каго-чаго. Развесці ў вялікай колькасці. Напладзіць аддзелаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уладкава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся; зак. (разм.).
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці ў належны парадак; станоўча вырашыцца.
Жыццё ўладкавалася.
Справы ўладкаваліся.
2. Асталявацца, стварыць неабходныя ўмовы для жыцця; размясціцца, прыстроіцца.
Маладыя ўладкаваліся ў асобным пакоі.
У. на возе.
3. Паступіць куды-н. (на работу, службу).
У. вучнем на завод.
|| незак. уладко́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. уладкава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
камфо́рт, ‑у, М ‑рце, м.
Сукупнасць бытавых выгод, зручнасцей; утульнасць. — Кожны шпіталь па сваёй утульнасці, камфорту павінен быць падобным на лепшыя санаторыі. Лынькоў. [Пётр Андрэевіч] Мельнік любіў камфорт і не шкадаваў ні грошай, ні стараннасці, каб стварыць яго для сябе. Гамолка.
[Англ. comfort.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́снаваць, ‑сную, ‑снуеш, ‑снуе; зак., што.
1. Зрабіць, стварыць аснову чаго‑н.; аснаваць. Выснаваць узор.
2. перан. Аналізуючы факты, падзеі, зрабіць які‑н. вывад, выснову, абгрунтаваць што‑н. Думка ліхаманкава працавала і нарэшце выснавала нешта падобнае на апраўданне. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вытвара́ць ’вырабляць штукі, свавольнічаць’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Янк. III, Мядзв.). Рус. вытворя́ть, укр. витворя́ти ’тс’. Утворан як форма незакончанага трывання дзеяслова вы́тварыць, які ад тварыць (параўн. польск. wytworzyć ’зрабіць, стварыць’) (гл. Шанскі, 1, В, 235). Семантычны зрух ’тварыць’ > ’рабіць што-небудзь незвычайнае’ атрымаўся, відавочна, не пры пераходзе ў прастамоўна-аргатычнае асяроддзе ўжывання (Шанскі, там жа), а з’явіўся вынікам эліпса словазлучэння вытвараць штукі, свавольства, дзе дзеяслоў выступае ў сваім прамым значэнні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нала́дзіць, -ла́джу, -ла́дзіш, -ла́дзіць; -ла́джаны; зак., што.
1. Адрамантаваць, направіць што-н. папсаванае, паламанае.
Н. трактар.
2. Зрабіць, стварыць.
Н. друкарню.
3. Арганізаваць што-н., ажыццявіць якое-н. мерапрыемства.
Н. сустрэчу з выпускнікамі.
4. Прывесці ў парадак, уладкаваць.
Н. гаспадарку.
|| незак. нала́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. нала́дка, -і, ДМ -дцы (да 1 знач.; спец.) і нала́джванне, -я, н.
|| прым. нала́дачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́весці², -веду, -ведзеш, -ведзе; вы́веў, -вела; вы́ведзі; -ведзены; зак.
1. каго. Распладзіць, выседзець з яйца (птушанят).
В. куранят.
2. што. Вырасціць, стварыць (сорт раслін, пароду жывёл, птушак).
В. новы сорт яблыкаў.
3. што. Збудаваць, паставіць.
В. комін.
4. што. Старанна адлюстраваць, а таксама старанна вымавіць ці праспяваць.
В. літару.
В. трэль.
5. каго-што. Апісаць у мастацкім творы.
В. вобраз сучасніка.
|| незак. выво́дзіць, -во́джу, -во́дзіш, -во́дзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́мучыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
Разм.
1. Дамагчыся чаго‑н. настойлівымі патрабаваннямі, просьбамі. Вымучыць згоду.
2. Стварыць, зрабіць, выказаць што‑н. з вялікімі намаганнямі. Вымучыць верш, усмешку, слова.
3. Знясіліць; змардаваць. [Крысціне] смяртэльна надакучылі і дарэшты вымучылі яе ўсе бязмэтныя пошукі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)