Памор’е ’старая назва паўночных рускіх зямель на берагах Белага мора, Анежскага возера і рэк, якія ў іх упадаюць; старая назва паўночнай часткі Польшчы, якая прымыкае да Балтыйскага мора’ (ТСБМ). З рус. помо́рье < море; параўн. таксама польск. pomorze, чэш. pomoří (Фасмер, 3, 323). Сюды ж памор, паморка ’жыхар(ка) памор’я’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плехуці́нка (пліхуціпка), пліху цін ы чка ’старая адзежына’ (Юрч. СНЛ). Да пляхотка ’парваная ануча’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
погу́дка ж., обл.
1. (напев) запе́ў, -пе́ву м.; (песня) пе́сня, -ні ж.;
2. (прибаутка) прыгаво́рка, -кі ж., пры́маўка, -кі ж.;
◊
какова́ погу́дка, такова́ и пля́ска погов. яка́я пе́сня, такі́я і ско́кі;
ста́рая погу́дка на но́вый лад погов. стара́я ба́сня на но́вы лад.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́цалаваць, ‑лую, ‑луеш, ‑луе; зак., каго-што.
Разм. Абсыпаць пацалункамі. — Старая будзе так рада!.. Колькі ўжо дзён чакае!.. Сястрычкі на шыю пачэпяцца, выцалуюць! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крыні́чышча, ‑а, н.
Паглыбленне, у якім знаходзіцца, б’е крыніца; крынічнае месца. З дарогі відна была старая крыніца — мініяцюрнае азярцо з багністым крынічышчам навокал. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапра́дзед, ‑а, М ‑дзедзе, м.
1. Бацька прадзеда ці прабабкі.
2. толькі мн. (прапра́дзеды, ‑аў). Далёкія продкі. Гэта была старая, прапрадзедамі вытаптаная дарога. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мікала́еўская дзе́ўка ’старая незамужняя дзяўчына’ (Сцяшк.). Ад імя цара Мікалая II. Аналагічна польскі кава́лер ’стары халасцяк’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кара́ўка, ‑і, ДМ ‑раўцы; Р мн. ‑равак; ж.
Абл. Старая, каравая ануча. — Караўкі! Караўкі! — галёкаў Леўка. — Бабы, маладзіцы, нясіце старыя кофты і спадніцы! Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вяршня́ ’вяршыня’ (Яруш.) — старая лексема, утвораная пры дапамозе суф. ‑ьnʼa ад асновы vьrxъ‑. Да верх, ве́рхні (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́рга ’старая жанчына’ (Нас., З нар. сл.). Наўрад ці звязана з рус. карга, корга ’варона’ (насуперак Фасмеру (2, 323) і іншым прыхільнікам гэтай этымалогіі). Карга ’варона’ запазычанне з цюркскіх моў. Гл. карга, у якім адбылася кантамінацыя з корга ’старая’. Больш верагоднай здаецца сувязь з рус. корга ’крывое дрэва, дуга’, якое звязана з рус. коржа- вый ’скурчаны, зморшчаны’. Параўн. серб.-харв. кржљав ’каравы, чэзлы, змарнелы’, славен. kržljav ’каржакаваты, прысадзісты’ (Міклашыч, 132; Безлай, 2, 105). Тое, што корга ’старая жанчына’ звязваецца са значэннем ’сагнутая’, пацвярджаецца ілюстрацыйным матэрыялам: «Сагнулася як корга» (Нас., 246).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)