Тру́хнуць ‘трухлець, парахнець, трупехнуць’ (Некр. і Байк., ТС), трухну́ць ‘гніць’ (Яруш.), сюды ж тру́хнуць ‘баяцца, падаць духам’ (Ласт.), ‘многа і позна спаць’ (полац., Нар. лекс.). Параўн. укр. трю́хнути ‘гніць, трухлець’, рус. тру́хнуть ‘тс’, серб. тру̏нути ‘трухлець, раскладацца’, харв. truhnuti ‘спаць, ленавацца’, славен. trohnẹ́ti ‘гніць’. Прасл. *truxъnǫti, магчыма, і *trǫx(ъ)nǫti з другаснай назалізацыяй (Сной у Бязлай, 4, 231), параўн. труха́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
укла́дываться
1. (складывать вещи) склада́цца, скла́двацца; пакава́цца;
2. (умещаться) уклада́цца, укла́двацца, змяшча́цца;
3. (спать) кла́сціся, уклада́цца, укла́двацца (спаць);
4. страд. кла́сціся; кла́сціся, уклада́цца, укла́двацца (спаць); уклада́цца, укла́двацца; склада́цца, скла́двацца; абклада́цца, абкла́двацца; выклада́цца, выкла́двацца; вымо́шчвацца; см. укла́дывать.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
замарко́ціцца, ‑кочуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
Стаць маркотным; засумаваць, занудзіцца. Ішоў хлопчык у трывозе, Замаркоціўся, прыціх. Колас. Песні жаваранкаў пераліўныя Замаркоціцца, спаць не даюць. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхаце́цца, ‑хочацца; безас. зак.
Перастаць хацецца. Шчыра кажучы, Люся ўжо ледзь не клявала носам, як пад’язджалі да стану. А тут зусім спаць расхацелася. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непрабу́дны непробу́дный, беспробу́дный, беспросы́пный;
спаць ~ным сном — спать непробу́дным (беспросы́пным) сном;
н. п’я́ніца — непробу́дный (беспросы́пный) пья́ница
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Му́лле, му́льля ’шышкі на целе, скулы, якія перашкаджаюць спаць’, ’ангіна’ (Нас., Грыг.). Да му́ліць (гл.). Аб суфіксе ‑ьje гл. Сцяцко, Афікс. наз., 46.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зліпа́цца, ‑аецца; незак.
1. Злучацца адзін з адным, прыліпаць адзін да аднаго. Лісты паперы зліпаюцца. □ Валасы [Сцяпана] .. былі вільготныя і зліпаліся, ад усяго цела ішла пара. Чарнышэвіч.
2. Закрывацца, заплюшчвацца ад вялікага жадання спаць (пра вочы, павекі). [Сцёпку] так моцна захацелася спаць, што вочы яго пачалі зліпацца самі. Колас. Віктар раз-пораз з натугай расплюшчваў вочы: павекі зліпаліся, былі цяжкія і непаслухмяныя. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рагату́н, ‑а, м.
Разм. Той, хто любіць смяяцца, рагатаць; смяшлівы чалавек. [Цёця Вера:] — Ну, спаць, рагатуны. А то людзі ўсю ноч разбяруць. Чуеце, вунь як ціха?.. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Куня́ць ’спаць’ (Мат. Гом.). Укр. куняти, рус. кунять ’тс’, серб.-харв. ку́њати ’тс’. Надзейных паралелей за межамі славянскіх моў няма (Бернекер, 1, 6, 45).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзёру, у знач. вык.
Разм. Пускаецца наўцёкі, уцякае. [Маці:] Усе яны добрыя... Мякка сцелюць, ды мулка спаць... Сваё возьме — ды дзёру... Сачанка.
•••
Даць (задаць) дзёру гл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)