адшчэ́пак, ‑пка, м.
Тое, што і адшчэп. Салдат прыўстаў на наскі, узнімаючы ўгору тоненькі адшчэпак дрэва, на якім трапятала нябачная кропля агню. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
башыбузу́к, ‑а, м.
1. Гіст. Салдат нерэгулярных войск у Турцыі ў 18–19 стст.
2. перан. Грубы, нястрымны, бязлітасны, жорсткі чалавек. Царскія башыбузукі.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́нча, прысл.
Абл. Абавязкова. Група салдат і Святлана з Зінай апынуліся ў тылу ворага. Усе салдаты былі паранены. Трэба было конча схавацца. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адваява́ць, -ваю́ю, -ваю́еш, -ваю́е; -ваю́й; -ваява́ны; зак.
1. каго-што. Вярнуць у барацьбе, у вайне.
А. сваю зямлю ў захопнікаў.
2. перан. Дамагчыся чаго-н. настойлівасцю.
А. пераходны сцяг.
3. Кончыць ваяваць (разм.).
Салдат сваё адваяваў.
4. Пазбавіцца сілы, моцы ваяваць (разм.).
Я ўжо стары, сваё адваяваў.
|| незак. адваёўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Стазь ‘калона’: стазі салдат (халоп., Стан.). Сюды ж, магчыма, стаг ‘рад будынкаў, якія знаходзяцца пад адной страхой’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. стязи: стоять стязи ‘стаяць вайсковыя атрады’ (Ст.-бел. лексікон). Відаць, звязана з сцяг ‘група вялікіх прадметаў, утвараючых шэраг’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
драгу́н, ‑а, м.
У дарэвалюцыйнай Расіі і ў некаторых краінах Еўропы — салдат або афіцэр некаторых кавалерыйскіх часцей, здольных весці бой і ў спешаным страі.
[Фр. dragon.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усма́жыцца, ‑жыцца; зак.
Смажачыся, згатавацца; добра прасмажыцца. Усмажылася мяса. □ Але яшчэ не паспела ўсмажыцца яечня, як палкоўніку далажылі, што салдат Грачык згубіў вінтоўку. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабе́глы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які многа бачыў, вопытны; хітры. — А быў сярод нас удалец такі, Марка Балук з-пад Цернішч. Прабеглы .. салдат старой арміі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праху́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Хукаючы, ачысціць ад снегу, лёду (звычайна пра шыбу). Салдат Сідараў прахукаў на шыбе праталіну і зірнуў на двор. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяншчы́к, дзеншчыка, м.
Салдат у царскай арміі, прыстаўлены да афіцэра ў якасці слугі. Падцягнуты дзяншчык выскачыў з сянец хаты і спрытна паднёс пану афіцэру фотаапарат. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)