ачну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Прачнуцца.

Я ачнуўся рана.

2. Апрытомнець, апамятацца.

А. ад непрытомнасці.

3. Выйсці са стану глыбокай задуменнасці, забыцця; схамянуцца.

А. ад успамінаў.

|| незак. ачына́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ірва́ны

1. прич. тереблённый; см. ірва́ць I 4;

2. прил., в разн. знач. рва́ный;

~ная папе́ра — рва́ная бума́га;

~нае адзе́нне — рва́ная оде́жда;

~ная ра́на — мед. рва́ная ра́на

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сквозно́й

1. (об отверстиях) навылётны;

сквозна́я ра́на навылётная ра́на;

сквозна́я дыра́ навылётная дзі́рка;

2. скразны́;

сквозна́я брига́да скразна́я брыга́да;

3. (просвечивающий) празры́сты; (редкий) рэ́дкі; (ажурный) ажу́рны;

◊

сквозно́й ве́тер скавы́ш;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

успаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты; зак.

1. што. Распароўшы, адкрыць.

У. мяшок.

2. каго (што). Рана падняць, разбудзіць або ўзагнаць са свайго месца (разм.).

Сёння ўспаролі мяне на досвітку.

У. курыцу з гнязда.

|| незак. успо́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

набале́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў вельмі балючым ад працяглага болю.

Набалелая рана.

2. перан. Які стаў вельмі адчувальным ад доўгіх пакут.

Крык набалелай душы.

3. перан. Які даўно наспеў і патрабуе неадкладнага вырашэння.

Набалелае пытанне.

Выказваць набалелае (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ра́нак ’пачатак дня, раніца’ (ТСБМ, Нас., Сл. ПЗБ), ра́нкі мн. л. ’тс’ (Нас., Бяльк., ТС), ’самым ранкам’ (Растарг.). Параўн. укр. ра́нок, рус. дыял. ра́нок, польск. ranek ’тс’. Суфіксальнае ўтварэнне ад рана, магчыма, дэмінутыўнае. Гл. ра́на 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

закры́цца сов., в разн. знач. закры́ться;

з. ад ве́тру — закры́ться от ве́тра;

вы́стаўка ~ры́лася — вы́ставка закры́лась;

ра́на ~ры́лася — ра́на закры́лась;

семафо́р ~ры́ўся — семафо́р закры́лся;

не́ба ~ры́лася хма́рамі — не́бо закры́лось ту́чами

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рань разг. рань, род. ра́ні ж.;

в таку́ю рань так ра́на, у таку́ю рань.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ізра́на ’рана’, ’раней часу’ (Нас.). Рус. дыял. изра́на, ст.-рус. изра́нья ’рана, з самага ранку’. І‑ можна тлумачыць як пратэзу; параўн. зранку, зрання. Аднак не выключана, што бел. слова ўзыходзіць да ст.-рус. изранья, зафіксаванага з XIII ст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

збудзі́ць сов., разг.

1. разбуди́ть, побуди́ть;

ра́на з. — ра́но разбуди́ть;

2. (сделать активным) пробуди́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)