Палоса ’шнур, участак зямлі’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ). Да паласа́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зо́на, -ы, мн. -ы, зон, ж.

Поле, паласа, прастора паміж якімі-н. межамі, дзвюма лініямі ці ўздоўж якой-н. лініі, а таксама наогул пэўная тэрыторыя, вобласць, што характарызуецца якой-н. агульнай прыметай.

Пагранічная з.

Прыгарадная з.

Бяз’ядзерная з.

З. тундры.

З. адпачынку.

|| прым. зо́нны, -я, -ае і зана́льны, -ая, -ае.

Зонны тарыф.

Занальная доследная станцыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прасве́т, -у, Ме́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Светлая паласа або слабы прамень у неасветленай прасторы.

П. у воблаках.

Жыццё без прасвету (перан.: без надзеі на паляпшэнне).

2. Шырыня аконнага ці дзвярнога праёму (спец.).

3. На пагонах: каляровая падоўжная палоска.

Пагоны з двума прасветамі.

|| прым. прасве́тны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рубе́ж, -бяжа́, мн. -бяжы́, -бяжо́ў, м.

1. Тое, што і граніца (у 1 знач.).

Вадзяны р.

Зорка ахоўваць рубяжы нашай Радзімы.

У яго жыцці намеціўся новы р. (перан.).

2. Паласа зямлі, зручная або абсталяваная для вядзення баявых дзеянняў.

Абаронны р.

Выйсці на новыя рубяжы (таксама перан.: прыступіць да вырашэння новых задач).

|| прым. рубе́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

суцэ́льны, -ая, -ае.

1. Які цягнецца без прамежкаў, цалкам займае сабой усю прастору.

Суцэльная паласа асфальту.

2. Такі, які ахоплівае ўсіх ці ўсё; паўсюдны, усеагульны.

Суцэльная электрыфікацыя.

3. Зроблены з аднаго кавалка; не састаўны.

Падлога з суцэльных дошак.

Суцэльная парода (якая не падзяляецца на пласты па сваёй структуры).

|| наз. суцэ́льнасць, -і, ж. (да 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пралі́ў, ‑ліва, м.

Вузкая паласа вады, якая злучае два водныя басейны ці дзве часткі воднага басейна. Керчанскі праліў. □ На ўсходзе возера Нарач злучаецца вузкім пралівам між пясчаных кос з возерам Мястра. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

умацава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад умацаваць.

2. у знач. прым. Прызначаны для абароны, заняты абарончымі збудаваннямі. Умацаваны раён. Умацаваная паласа. Умацаваны лагер. □ Па цячэнню рэк мы бачым умацаваныя паселішчы. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праме́нь, -я, мн.е́ні, -ме́няў і -мяні, -мянёў, м.

1. Вузкая паласа святла, што ідзе ад якой-н. крыніцы святла ці прадмета, які свеціцца.

П. сонца.

П. надзеі (перан.).

2. Струмень у выглядзе пучка часціц якой-н. энергіі (спец.).

Рэнтгенаўскія прамені.

Цеплавы п.

|| прым. прамянёвы, -ая, -ае (да 2 знач.).

Прамянёвая энергія.

Прамянёвая хвароба (хвароба, якая выклікаецца радыеактыўнымі рэчывамі).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адчужэ́нне ср., в разн. знач. отчужде́ние;

а. ўла́снасціюр. отчужде́ние со́бственности;

узае́мнае а. — взаи́мное отчужде́ние;

паласа́ ~нняж.-д., уст. полоса́ отчужде́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Распаласава́ць ’разрэзаць’ (Цых.), параўн. чэш. rozplasati (obuv) ’разарваць, разадраць’. Да паласа (гл.), паласаваць ’разрываць, разразаць на палоскі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)