◎ Кле́нды ’ногі’ (ТС). Да клембы (гл.) з дысімілятыўным пераўтварэннем. Экспрэсіўны перанос назвы абутку на назву ног. Параўн. клінды (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцверало́м ’павіліца сапраўдная, Galium verum L.’ (Касп., Кіс.). Няясна; магчыма, кантамінацыя, параўн. іншыя назвы расліны сцярдзю́шка і сухало́м, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валаво́ка ’птушка атрада вераб’іных, Troglodytes troglodytes’ (БРС). Народныя назвы валовае вока, блыха, блышка. Назва метафарычная. Параўн. укр. волоочок, волове очко.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жы́жаўка ’скула’ (Клім.). Відаць, звязана з коранем дзеяслова жыгаць ’апякаць’ (гл.). Паводле мадэлі барадаўка — назвы іншай балячкі; параўн. жыжа 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каншча́к ’конскае шчаўе, Rumex canfcrtus Willd.’ (Сцяшк.). Утворана ад назвы каня, канна, канно (Япк. 1; Сцяц.; усх.-палес., Жыв. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матаровік ’мапед’ (навагр., Сцяшк. Сл.). З польск. motorower ’тс’ са зменай суфікса на ‑ік (як газік, козлік — назвы легкавых машын).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пі́рус ’бузіна, Sambucus nigra L.’ (докш., Сл. ПЗБ). Няясна. Магчыма, у выніку пераносу назвы з лац. pirus ’грушавае дрэва, груша’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тушо́нка ‘кансерваванае тушанае мяса’ (ТСБМ). Запазычана з рус. тушёнка ‘тс’ — шырокавядомай назвы кансерваў амерыканкай харчовай дапамогі часоў Другой сусветнай вайны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клас, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У навуковых і іншых класіфікацыях: сукупнасць прадметаў, з’яў, аб’яднаных на аснове якіх-н. агульных якасцей; катэгорыя, разрад, падраздзяленне.
Назвы класаў раслін у батаніцы.
К. паўзуноў.
К. мінаносцаў.
2. Вялікая група людзей, аб’яднаных аднолькавымі адносінамі да сродкаў вытворчасці, да размеркавання грамадскага багацця і агульнасцю інтарэсаў.
Рабочы к.
3. Падраздзяленне вучняў пачатковай і сярэдняй школы, якое адпавядае году навучання.
Шосты к.
4. Падраздзяленне вучняў мастацкай або іншай спецшколы, якія вывучаюць пэўны прадмет.
К. цымбалаў.
К. жывапісу.
5. Памяшканне ў школе, дзе займаюцца вучні.
Рамонт класа.
6. Група вучняў, якія вучацца сумесна.
Дружны к.
7. Мера якасці, ступень, узровень чаго-н.; кваліфікацыя.
Спецыяліст высокага класа.
Паказаць нізкі к. гульні.
Лётчык першага класа.
|| прым. кла́савы, -ая, -ае (да 2 знач.) і кла́сны, -ая, -ае (да 3—6 знач.).
Класавае грамадства.
Класны кіраўнік.
Класны пакой.
Класная дысцыпліна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Некерко ’гваздзік-травянка, Dianthus deltoides L.’ (гродз., Кіс.). Няясна; магчыма, дэфармаваная з мэтай ахоўнай магіі назва, параўн. іншыя назвы расліны іскаркі, сярдзечнік© ва ўсякім разе спалучэнне ‑ке‑ не з’яўляецца характэрным для названага арэала, аднак смал. некенький ’якісьці; не варты ўвагі’ можа сведчыць аб прыналежнасці назвы да «шыфраваных» найменняў раслін тыпу польск. nietoto і пад., параўн. і польск. дыял. niekiery ’некаторы, няпэўны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)