юро́дзівы, ‑ая, ‑ае.
1. Дурнаваты, блізкі да вар’яцтва. Юродзівы хлопец.
2. у знач. наз. юро́дзівы, ‑ага, м. У веруючых, рэлігійных людзей — вар’ят, які валодае дарам прадказання. Распаўсюджвалі розныя небыліцы багамольцы, юродзівыя, а ў першую чаргу духавенства. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пру́глічка ’драўляны падгалоўнік у ложку’ (рас., Шатал.). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 126), паколькі слова не этымалагізуецца на славянскай глебе і ягоны арэал блізкі да балтыйскага, яно магло быць запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ. brūklỹs ’тоўстая палка, кавалак дрэва’, лат. sprũngulis ’маленькі круглы адрэзак дрэва; палка, пень’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насі́цца, нашу́ся, но́сішся, но́сіцца; незак.
1. Шпарка перамяшчацца (бегаць, лятаць) у розных напрамках.
Ластаўкі насіліся над сажалкай.
Н. па хаце.
2. Быць, знаходзіцца ў нашэнні.
Паліто доўга носіцца.
3. Празмерна захапляцца кім-, чым-н.; удзяляць шмат увагі чаму-н. (разм.).
Н. з ідэяй.
4. перан. Разносіцца, распаўсюджвацца (пра чуткі, гукі, пахі).
Над поплавам насіўся пах свежага сена.
◊
Насіцца ў паветры — пра блізкі надыход чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пабраці́м ‑а, м.
Той, хто звязаны з кім‑н. пабрацімствам; названы брат. Паклялася сталіцы Пабрацімаў сям’я... Бялевіч. // Разм. Самы блізкі друг, таварыш. Алёша гатовы быў заплакаць. Ад шчасця, ад радасці за сябе, за свой хор, за сваіх пабрацімаў. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
база́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да базару. Базарная плошча. Базарны дзень.
2. Разм. Непрыстойны, грубы. Базарная размова. Базарная лаянка. // Блізкі да выдумак, плётак. Базарныя чуткі.
•••
Базарная баба гл. баба 1.
Грош цана (у базарны дзень) гл. цана.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
друг, ‑а, м.
Той, з кім хто‑н. дружыць; блізкі сябар, прыяцель. Заплакаў тут горка Міколка, баючыся расстацца з найлепшым таварышам сваім і з другам-прыяцелем. Лынькоў. / У зваротку. — Эй, друг! — гукнуў з-за калючак густы моцны бас. Ставер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раве́снік, ‑а, м.
Чалавек аднаго ўзросту (або блізкі па ўзросту) з кім‑н. Хлопцы былі равеснікі — зялёныя гады, — кожнаму па васемнаццаць. Каваль. [Лемяшэвіч:] — Рая ўжо дарослая дзяўчына.. У яе фарміруецца характар. Ёй трэба быць у сваім асяроддзі, сярод равеснікаў. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мігце́цца, ‑ціцца; незак.
1. Блішчаць няроўным святлом. Малюся я гэтаму сонцу на небе І зоркам, што ночкай мігцяцца. Купала.
2. Няясна віднецца, мільгаць. Праз туман бялесы Выплываюць дні рашучых бур... Зіхацяць у іх агні Загэсу І мігціцца блізкі Асінбуд... Таўбін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бездапамо́жнасць, ‑і, ж.
Стан бездапаможнага. Першы раз баявы камандзір адчуў сваю бездапаможнасць; на яго вачах паміраў самы родны, блізкі чалавек, а ён не ведаў, што рабіць, чым дапамагчы. Шамякін. Джулля, пакутуючы ад свае бездапаможнасці ў такім паядынку, толькі кусала вусны. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закады́чны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Вельмі блізкі, сардэчны (пра сябра, сяброўскія адносіны). Смалярня стала на некаторы час галоўным штабам двух закадычных прыяцеляў, Лабановіча і Тукалы. Колас. [Юзік] ахвотна згаджаўся з усім, з чым былі згодны яго закадычныя сябры Васіль і Міхась. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)